بازار سمنان یک بازار تاریخی دیدنی و پرهیاهو است که مرکز اقتصادی و مکان اصلی داد و ستد سمنان قلمداد می‌شود. نام‌های دیگر این بازار، بازار شیخ علاءالدوله و بازار مرده­ ها می‌­باشد. گفته می‌­شود در گذشته، این بازار به قبرستان قدیمی شهر اتصال داشته و از این رو به بازار مرده‌ها مشهور شده است. در ادامه مقاله به معرفی بازار سمنان، تاریخچه، معماری، و بخش­های مختلف بازار پرداخته و از مسیر دسترسی، آدرس و ساعت بازدید مجموعه اطلاع پیدا می­‌کنیم.

همچنین در تاریخ آمده است که یکی از عرفای مشهور به نام شیخ علاء الدوله سمنانی در ساخت بازار سمنان که مقارن با بناسازی شبستان شیخ علاء الدوله بوده است، نقش مهمی داشته‌­­است. به همین سبب به نام بازار شیخ علاءالدوله معروف گردیده است.

تاریخچه ساخت بازار سمنان چیست؟

ساخت بنای اصلی بازار تاریخی سمنان به دوران ایلخانی و شاید قبل از آن نسبت داده می­‌شود. ساختمان این بازار به واسطه شیخ علاء الدوله سمنانی با نام ایشان نیز خوانده می‌شود. ایشان از عرفای بنام ایران در قرن هفتم و هشتم هجری قمری بودند، این بازار همزمان با بنای شبستان شیخ علاء الدوله مسجد جامع سمنان ساخته شده است.

تاریخ بازسازی بازار سمنان، تقریبا به ۱۸۰ سال پیش و به شروع سلطنت قاجار برمی­‌گردد. مسجد جامع سمنان از بناهای کهن این شهر در این بازار قرار گرفته است. روایت است، این مسجد بر روی ویرانه‌های آتشکده‌­ای در قرن اول هجری به سبک معماری آذری ساخته شده است. برای مشاهده مطلب مربوط به آتشکده های ایران اینجا را کلیک(لمس) نمایید.
این اثر تاریخی در تیرماه ۱۳۷۵ با شماره ثبت۱۷۴۰ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کافی ست چند دقیقه‌ای در این بازار قدم بزنید، تا عمق تاریخ این بازار را ببینید.

ویژگی های معماری بازار تاریخی سمنان چیست؟

بازار تاریخی سمنان تقریبا طولانی است و حدود هزار و 600 متر طول دارد. ارزش هنری و ساختار معماری بازار سمنان از آن جهت است، که سقف­‌های ضربی بلندی داشته و تمامی این بنای تاریخی، با آجرکاری زیبا و نقش­داری ساخته شده است.
سبک معماری بازار سمنان از سبک‌های قدیمی ایرانی منشاء گرفته که دارای طاق‌­های گنبدی شکل از جنس خشت و آجر است. این بازار با وضعیت آب و هوایی منطقة کویری کاملا همگونی دارد. این گونه معماری خاص مناطق کویری ایران بوده است.

 با همین ویژگی‌های بارز این بازار توانسته تا امروز مرتبه خود را به عنوان وسیع‌ترین مرکز داد و ستد کالاهای تجاری استان سمنان حفظ کند. در این شهر گرم و کویری تفاوت دمای محیط بیرون بازار با دمای داخل آن به وضوح قابل تشخیص است.

در معماری این بنا نه تنها به خنکی و دمای آن فکر شده بلکه تهویه آن نیز مطبوع است. این بازار با ازدهام و شلوغی که دارد همیشه از هوای مطبوع و تهویه قابل قبول برخوردار است.

سه حمام قدیمی در بازار سمنان وجود دارد. یکی از این گرمابه‌ها پهنه نام دارد. این بنا در سال 856 هجری قمری ساخته شده است. این حمام با وسعت ۱۰۰۰ متر مربع دارای قسمت‌های مختلف از قبیل هشتی ورودی، سربینه، گرم‌خانه و خزینه‌­های آب سرد و گرم می‌باشد و دو ورودی جداگانه برای آقایان و خانم‌ها دارد.

بخش‌های مختلف بازار سمنان کدامند؟

بازار سمنان دارای دو بخش اصلی به نام‌های بازار شمالی و بازار جنوبی می­‌باشد. هر یک از این بخش‌های بازار ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد. هر بخش به تنهایی خود آثر تاریخی شگرفی ست که انسان را به فکر فرو می‌برد.

ویژگی‌های  بازار شمالی چیست؟

مشخصات بازار شمالی که به نام قدیمیِ خود، راسته بازار یا بازار بالا نامیده می‌­شود، به این صورت است که طول بازار شمالی حدود 1500 متر بوده و از سمت بالای شهر که چهار راه خیابان‌ نظامی و خیابان یغما می‌باشد، آغاز ‌شده و به سمت خیابان امام خمینی ادامه پیدا می‌­کند.
کتیبه‌هایی زیبا که روی کاشی‌هایی با رنگ لاجوردی منقوش شده است، نمای سر در بازار شمالی را پوشانده شده‌است. مکان­‌هایی که در بازار شمالی وجود دارد، شامل ۲۵۴ فروشگاه، سه حمام قدیمی و پنج مسجد می­‌باشد، چهار کاروانسرای قدیمی مخروبه نیز در این قسمت بازار قرار دارند.

در این بازار همچنین محلی برای جمع شدن دسته‌های عزاداری و مراسم تعزیه در روزهای عاشورا و تاسوعا وجو دارد که به تکیه ناسار معروف است. آب انبار سمنان در جنوب این تکیه واقع شده است. بازار سمنان در بخش شمالی، دارای سقف های گنبدی و طاق ضربی بوده که بر روی طاق‌های جناغی ساخته شده‌است. جهت تأمین نور روزانه داخلی بازار، پنجره‌های شیشه‌ای بزرگی بر بام بازار تعبیه شده‌است.

ویژگی­های بازار جنوبی چیست؟

بازار جنوبی نیز دارای سر دری با کاشی­‌های آبی است که کتیبه­‌هایی از آیات قرآنی روی آن نوشته شده است. بازار جنوبی از گذشته به نام بازار پایین یا بازار کوچک معروف بوده است. از آنجا که بازار جنوبیِ بازار سمنان، مجاور امامزاده یحیی بن موسی می­‌باشد، به بازار حضرت معروف است. طول این بازار ۲۰۰ متر بوده و دارای ۵۰ فروشگاه است.
این بازار در امتداد بازار شمالی بوده و از خیابان امام خمینی آغاز شده و تا تکیة بزرگ محل اسفنجان که به تکیۀ پهنه معروف است، امتداد دارد. این تکیه دارای طبقه بالایی است که محل اجتماع خانم‌ها در مراسم تعزیه خوانی می‌­باشد.

دیدنی های بازار سمنان

بازار سمنان براي دوستداران هنر و تاریخ ایران همچون یک گالری فضای باز است، که مي­‌شود ساعت­‌ها از ديدن مغازه‌های رنگارنگ و هنرمندان مشغول به كار در آنجا، لذت برد. این بازار شامل فروشگاه­‌هاي جاجیم و فرش دستباف، صنایع دستی سفالی، فروشگاه‌های پوشاک و تهیه لوازم زندگی می­‌باشد. که فروشندگان با روی خوش و مهمان نوازانه از گردشگران استقبال می­‌کنند.
مغازه­‌هاي کوچک فروش سوغاتی و لوازم تزيينيِ دست ساز با انواع سنگ‌­ها مانند فيروزه در اين بازار وجود دارد، که اگر به دنبال خرید سوغاتی باشید، انتخاب­‌های خوبی خو­اهید داشت. حتی ديدن این لوازم رنگارنگ، بسيار روح بخش و سرگرم کننده است.

علاوه بر فروش آثار هنري انواع مغازه‌­هاي فروش ادويه و خشكبار، و مغازه­‌های شیرینی­‌های سنتی سمنان را هم در در بازار شهر مي‌بينيد و محل مناسبی برای خرید انواع خوراکی­‌های محلی و سنتی می­‌باشد، که حس نوستالژیکی را در شما برمی‌­انگیزد.

زیبایی های بازار

در بازار شمالی از سه حمام قدیمی، پنج مسجد، و آثار مخروبه­‌ای از چهار کاروانسرای قدیمی بازدید کنید و از 254 مغازه به سبک سنتی مایحتاج و سوغاتی های خود را خرید نمایید. مسجد جامع قدیمی سمنان از بناهای دیدنی این بازار است، که از درگاه جنوبی آن واقع در بازار شیخ علاء الدوله و یا از درگاه شرقی آن واقع در بازار جنوبی می‌­توان به آن وارد شد.
در بازار جنوبی از آنجا که در مجاورت امامزاده یحیی بن موسی می‌­باشد، علاقمندان آثار مذهبی ضمن بازدید از این مکان، در صورت تمایل می‌­توانند به انجام مراسم مذهبی بپردازند. این بازار نیز دارای۵۰ مغازه به سبک سنتی است که فروش انواع وسایل، لوازم و مواد خوراکی را انجام می­‌دهند.

اگر علاقه‌­مند به آثار تاریخی و هنر ایرانی باشيد، ديدن اين بازار بدون آنکه متوجه گذر زمان شويد، بيش از دو ساعت طول مي‌­كشد. این مکان انتخاب بی‌­نظیری براي خرید صنایع دستی، سوغاتی‌های شهر سمنان و لوازم زندگی است.

مسیردسترسی به سمنان

سمنان در فاصله 216 کیلومتری شرق تهران و در 640 کیلومتری غرب مشهد واقع شده است. اگر مبدا سفر به سمنان را از تهران آغاز کنیم، ابتدا در جهت جنوب در امتداد اتوبان تند گویان حرکت کرده و سپس در جهت جنوب شرقی وارد اتوبان آزادگان می‌­شوید.
در امتداد این اتوبان، وارد جاده بین شهری شده و در مسیر خود در جهت شرق، از شهرستان­‌های مامازند، ایوانکی، گرمسار، آرادان، لاسجرد و سرخه گدر کرده و مسیر خود را به سمت سمنان ادامه می‌­دهیم. فاصله تهران تا سمنان را بدون توقف و بدون ترافیک در مدت 2 ساعت و 50 دقیقه می­‌توان پیمود. از تهران مسیرهای دیگری برای ورود به سمنان وجود دارد که از طریق جاده قم در مدت سه ساعت و از طریق جاده فیروزکوه در مدت 3 ساعت و 20 دقیقه امکان دسترسی به این شهر می­‌باشد.

آدرس بازار سمنان

جهت دسترسی به بازار سمنان، پس از ورود به استان سمنان، در ورودی شهر سمنان از میدان امام حسن در جهت شمال شرقی وارد بلوار ولایت می­‌گردید، در محدوده تقاطع دو خیابان شهدا و خیابان طالقانی به بازار سمنان خواهید رسید، که تا خیابان امام خمینی امتداد دارد.
در حال حاضر به دلایل گسترش بیماری همه گیر کووید-19 و شرایط فاصله گذاری اجتماعی، بازار سمنان تعطیل است. در شرایط عادی در ساعات کاری صبح تا شب امکان بازدید از بازار وجود دارد و برای ورود به مجموعه نیاز به تهیه بلیط نمی‌باشد.

اماکن تاریخی و دیدنی نزدیک بازار سمنان

به راستی بازار تاریخی سمنان یک مجموعه تاریخی و گردشگری در شهر سمنان است. در این مجموعه علاوه بر خود بازار تکیه، امام زاده و حمام‌های تاریخی نیز وجود دارد.

دیدنی های استان سمنان

جاهای دیدنی استان سمنان با توجه به موقعیت جغرافیایی و تاریخی استان کم نیستند. از جاهای دیدنی سمنان می‌توان به کاروانسرای شاه عباسی سنگی آهوان، معدن نمک گرمسار، مسجد تاریخانه دامغان، آبشار ابرسج شاهرود، دشت آفتابگردان کالپوش، آبشار مجن، آبشار نگارمن، جنگل ابر، پارک ملی گلستان و دریاچه نمک حاج علیقلی (دریاچه نمک دامغان) اشاره کرد.

آب و هوای شهر سمنان

یکی از الزامات سفر کردن و بازدید از هر آثار و هر مکان بررسی آب و هوا و موقعیت اقلیمی مقصد است. در قسمت پایین برای راحتی بررسی آب و هوای شهر سمنان آمار دما و موقعیت اقلیمی آن آورده شده است.

سِمنان آب و هوای

لوکیشن دقیق بازار قدیمی سمنان

برای رسیدن به اماکن دیدنی در هر شهر در این روزها تنها داشتن آدرس کافی نیست. لوکیشن و نشان‌گاه هر مکان برای دستبابی یکی از موارد ضروری ست. در قسمت بالا آدرس دقیق بازار سمنان آمده است. برای دسترسی و راهیابی بهتر در قسمت پایین لوکیشن دقیق این مکان آمده است. با استفاده از گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این بنای تاریخی را مسیریابی کنید.

عکس‌های این پست را جناب آقای حمیدرضا فلاح کهن عزیز ثبت نموده‌اند.