خانه تاریخی زند قم یکی از خانه های تاریخی ایران در شهر و استان قم است، که با نام موزه مردم شناسی قم نیز شناخته می‌شود. این خانه در بافت قدیمی شهر قم قرارگرفته است. در این مقاله ضمن معرفی این خانه به شما در خصوص تاریخچه این خانه ویژگی‌های آن و مسیر دسترسی به این خانه، اطلاعات کاملی را به شما ارائه می‌دهیم.  آیا در خصوص خانه‌های تاریخی شهر قم اطلاعاتی دارید؟ آیا از موزه مردم شناسی شهر قم بازدید کرده‌اید؟ خانه زند قم را از نزدیک دیده‌اید؟ در خصوص این خانه چه اطلاعاتی دارید؟ برای اینکه جواب این سؤالات را پیدا کنید تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

در قم خانه‌های تاریخی زیادی وجود دارند. بیشتر این خانه در اطراف حرم حضرت معصومه قرار دارند و از این خانه‌ها می‌توان به خانه‌های حاج قلی خان، خانه ملاصدرا، خانه حائری، خانه یزدان پناه، خانه آیت الله بروجردی، خانه شاکری (حاج عسگر خان) و خانه سید حاجی روحانی و خانه زند قم اشاره کرد.

معرفی خانه زند قم

خانه زند قم یکی از خانه‌های قدیمی این شهر بوده که در مرکز بافت قدیم شهر قرار دارد. این خانه در محله‌ای قدیمی به نام محله چهار مردان و در کوچه‌ای قدیمی به نام کوچه قلعه احداث‌شده است. قدمت این خانه به اواخر دوره قاجاریه و در حدود 130 سال قبل بازمی‌گردد.

امروزه خانه زند قم به‌عنوان موزه مردم شناسی قم شهرت دارد. اگر وارد این موزه شوید دو تابلو توجه شمارا به خود جلب می‌کند. تابلوی اول تاریخ 1377 را نشان می‌دهد که تاریخ ثبت ملی این خانه است. تابلوی دومی تاریخ 1379 را نشان می‌دهد که تاریخ ثبت این خانه در فهرست آثار میراث فرهنگی را نشان می‌دهد. این خانه در سال 1380 مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.

تاریخچه خانه زند قم

 خانه زند قم مربوط به دوره قاجاریه است. این خانه از معماری سبک قاجاری پیروی می‌کند و شامل سه بخش شاه‌نشین اول، شاه‌نشین دوم و بخش خدمه است. بر اساس شاخصه معماری دوران قاجار این خانه نیز فقط از خشت و آجر ساخته‌شده‌اند. در ابتدا این خانه دو قسمت بود که هر قسمت در اختیار یک برادر قرار داشت.

 حاج علی‌خان زند و حاج قلی خان زند دو برادر بودند که صاحب این دو خانه بودند. بعدها که این خانه‌ها توسط میراث فرهنگی خریداری و بازسازی شد، هر دو خانه را باهم ترکیب کرده و مورد مرمت و بازسازی قراردادند. حتی تا مدت‌ها این خانه بخشی از اداره میراث فرهنگی قم بوده است.

 ویژگی و معماری خانه زند یا موزه مردم شناسی قم

• بخش ورودی خانه زند قم شامل سر در کوتاهی بوده که نمای روکار آن از آجر و بند کشی بین آن است. در قسمت پیشانی این سردر اشکال هندسی جالبی ایجادشده است. این سر در از طریق یک راهروی مسقف یا همان دالان به حیاط مرکزی این خانه متصل می‌شود.
• بخش شاه‌نشین اول که با نام شاه‌نشین تابستانی نیز از آن یاد می‌شود دارای یک بادگیر منفرد است. در سمت حیاط مرکزی این عمارت قرار دارد.
• بخش شاه‌نشین دوم که با نام شاه‌نشین زمستانی نیز از آن یاد می‌شود دارای فضای بیشتری نسبت به بخش‌های دیگر خانه است. این بخش در قسمت شمالی این خانه قرار دارد.
• بخش مربوط به خدمه هم در سمت غربی این ساختمان قرار دارد.
• پنجره‌های منتهی به حیاط مرکزی و حیاط شمالی در این خانه چوبی و با نقش و نگارهای دوره قاجار بوده و همچنان دارای شیشه‌های رنگی هستند.
• در خانه حاج علی‌خان زند عناصر تزیینی بیشتر دیده می‌شود. سر ستون‌ها و پایه ستون‌ها و حتی لبه چینی پشت‌بام دارای تزئینات و ساختاری معماری تزئینی است.

• 

ویژگی‌های بیشتر خانه

• بخش دیگر این خانه که مربوط به خانه حاج قلی خان زند بوده و در گذشته ساختمان اداری میراث فرهنگی قم در آن قرار داشته است. این بخش امروزه تبدیل به موزه مردم شناسی قوم شده است. در این ساختمان دو بادگیر وجود دارد که از ویژگی‌های جالب این خانه هستند.
• در حیاط مرکزی این خانه یک حوض بزرگ هشت‌ضلعی با یک فواره جالب وجود دارد، این فواره در فصل بهار و تابستان دمای داخل حیاط را متعادل می‌کند و هوای اطراف حوض را مطبوع می‌کند. کف حیاط نیز با استفاده از آجرهای منظم سنگ‌فرش شده است.
• ستون‌های قرارگرفته در خانه زند قم در نوع خود بسیار جالب هستند. درواقع هیچ‌کدام از ستون‌های قرارگرفته در این عمارت با ستون‌های دیگر مشابه نیستند و هرکدام به یک‌شکل و یک سبک می‌باشند. شما نمی‌توانید دو ستون شبیه به هم را در این خانه پیدا کنید.
• در اتاق‌های این خانه شما می‌توانید انواع ابزارهای و سلاح‌های مفرغی، ظروف مسی و غیره را مشاهده کنید. همچنین شما در اتاق‌ها می‌توانید مجسمه‌هایی از افراد قدیمی را مشاهده کنید. به‌عنوان مثال شما می‌توانید پیر زنی با لباس قاجار را مشاهده کنید که با دستان پینه بسته در حال آسیاب کردن گندم است. همچنین شما می‌توانید انواع افراد و مشاغل مختلف را در این موزه مردم شناسی مشاهده کنید.
• از قدیمی‌ترین اشیای داخل موزه مردم شناسی قم می‌توان به خمره‌های 800 ساله اشاره کرد که در این موزه به نمایش درآمده‌اند. این خمره‌ها پشت یک دیوار شیشه‌ای قرارگرفته‌اند.

مسیر دسترسی به خانه زند قم

آدرس: استان قم – شهرستان قم – محله چهار مردان (خیابان انقلاب) – کوچه گذر قلعه

زمان لازم برای بازدید از این موزه: حدود 2 الی 3 ساعت

بازدید از خانه زند قم می‌تواند برای ساعاتی شما را از شلوغی‌های شهر قم دور کند. شما می‌توانید ضمن زیارت حرم حضرت معصومه از این موزه نیز بازدید کنید. ویژگی مناسب این موزه و خانه قدیمی این است که در آن شما می‌توانید با ساختار و معماری قدیمی قاجاریه به‌خوبی آشنا شوید.

جاهای دیدنی قم نزدیک به موزه مردم شناسی قم

حرم حضرت معصومه، خانه حاج قلی خان، خانه ملاصدرا، خانه حائری، خانه یزدان پناه، خانه آیت الله بروجردی، خانه شاکری (حاج عسگر خان) و خانه سید حاجی روحانی در نزدیکی این خانه قرار دارند. شما می‌توانید در مدت‌زمان کوتاهی از این خانه به سمت آن‌ها حرکت کنید.

هزینه بلیت برای بازدیدکننده‌های ایرانی 3 هزار تومان و برای بازدیدکننده‌های خارجی 20 هزار تومان است. این موزه همه‌روزه از ساعت 9 صبح الی 5 بعدازظهر در 6 ماهه دوم سال و از ساعت 9 صبح الی 7 بعدازظهر در 6 ماه اول سال پذیرای بازدیدکنندگان است.

جاهای دیدنی استان قم

معمولا استان قم و شهر قم با حرم حضرت معصومه شناخته می‌شود. اما دیدنی های قم محدود به اماکن مذهبی نمی‌شود. جاهای تاریخی قم کم نیستند. از دیدنی های قم می‌توان به کاروانسرای شاه عباسی کهک، آب انبار کاج، قلعه روستای دولت آباد، سرو آفین کهک، خانه یزدان پناه، کوشک علی آباد، کاروانسرای سنگی علی آباد، محموعه علی آباد، غار کهک و تنگه و دره قاهان اشاره کرد.

آب و هوای قم

برای یک بازدید عالی اطلاع از شرایط آب و هوایی لازم است. به همین خاطر در بخش زیر پیشبینی وضع آب و هوای شهر قم را در پنج روز آینده مشاهده می‌نمایید.
قم آب و هوای

لوکیشن دقیق موزه مردم شناسی قم یا خانه زند

در بخش بالایی آدرس این خانه موزه آورده شد. برای سهولت در دسترسی در اینجا لوکیشن دقیق آن آورده شده، تا با کمک گوشی همراه هوشمندتان براحتی بتوانید مسیریابی نمایید. اگر در مسیریابی و استفاده از گوگل مپ مشکل دارید، مقاله راهنمای استفاده از گوگل مپ را ملاحظه فرمایید.

عکس‌های این مطلب را جناب آقای فرزین اشراقی عزیز ثبت نموده‌اند.