روستای خرانق با قدمتی 4500ساله که در شهرستان اردکان استان یزد قرار گرفته است. یکی از جذاب‌ترین و دیدنی‌ترین جلوه‌­های تاریخی استان یزد به شمار می‌رود. این روستای تاریخی و زیبا که شهرت جهانی دارد، علاوه بر داشتن بناها و دیدنی های تاریخی به دلیل داشتن اکوسیستم و حیات وحشی کم‌نظیر و همچنین معادن ارزشمند طبیعی به جرأت می‌توان گفت یکی از با ارزش‌ترین بافت‌های تاریخی ایران و از جاذبه های روستاهای ایران به شمار می‌­رود. روستای خرانق جایی است که می‌توان کهن­‌ترین آثار به جای مانده از تمدن چند هزارساله ایران را در دل تنها منار خشتی جهان و کم‌­نظیرترین بناهای خشتی این روستا تماشا کرد. در ادامه با ما همراه باشید تا به معرفی وجه تسمیه روستا، معرفی جاذبه‌­های روستا، معرفی مکان و فاصله خرانق تا یزد، بهترین فصل بازدید از روستا بپردازیم. با ما همراه باشید.

معرفی روستای خرانق، زادگاه خورشید در شهر خشتی 

شاید دانستن تاریخچه نامگذاری این روستا نیز برایتان جالب و شنیدنی باشد. نامی که تنها شکوه و عظمت این روستای تاریخی را یادآور می­‌شود. روستای تاریخی خرانق که در گذشته به آن خورانق یا خورنق نیز می‌گفتند به معنای محله برآمدن یا تولد خورشید است. همین خورشیدی که سایه همیشه تابانش را می‌توان بر تار و پود زندگی مردم این دیار، خلق وخو و مهر و صفایشان و گنجینه­‌های معماری ارزشمند و بی­نظیرشان دید.

معرفی جاذبه ­های روستای خرانق

جاذبه‌­های روستای تاریخی خرانق را می‌توان به دو بخش جاذبه‌­های تاریخی و جاذبه­‌های طبیعی تقسیم کرد. از جاذبه‌­های تاریخی روستا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

قلعه خرانق

قلعه تاریخی روستا یکی از بزرگترین قلعه­‌های استان یزد و از معدود قلعه­‌های چند طبقه در جهان است. براستی قلعه خرانق یکی از شاهکارهای معماری این روستا محسوب می­‌شود. معماری و ساخت این قلعه چنان استادانه انجام شده است، که تاسال‌های سال و حتی تا چند دهه اخیر محل زندگی ساکنان روستا بوده است.

برج و باروی این قلعه به دوره ساسانیان و ساخت خود قلعه به حدود ۴۵۰۰ سال پیش همزمان با شکل گیری خود روستا باز می­‌گردد. جالب است بدانید که روستای خرانق دارای دو بخش جدید و قدیم است. بخش جدید که محل سکونت خانوارهای روستای تاریخی در حال حاضر است و بخش قدیم که شامل همین قلعه خرانق بوده که تا چند دهه پیش نیز میزبان اهالی این روستا بوده است. اما متاسفانه فرسودگی بناهای این بخش باعث کوچ اجباری مردم به بخش جدید روستا شده است. قلعه روستا یکی از بناهایی است، که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

ویژگی­ های منحصر به فرد قلعه خرانق

از ویژگی­هایی که این قلعه را منحصر به فرد کرده است حصارها و برج­‌های مربوط به ۱۸۰۰ سال پیش است که امنیت و غیر قابل نفوذ بودن این قلعه را به رخ بینندگانش می‌کشد. داشتن ۶ برج و چهار دروازه از دیگر ویژگی‌های دفاعی قلعه محسوب می‌شود.

از آنجا که در گذشته قابلیت‌های دفاعی حکومت‌­ها بسیار ضعیف بوده است بنابراین سعی می­شده است در طراحی و معماری بناها این ضعف امنیتی و نبود سلاح­‌های دفاعی پیشرفته را جبران کنند. بنابراین در معماری داخلی و طراحی بناها و قلعه‌های تاریخی می‌توان طراحی­‌های منحصر به فرد و هوشمندانه­‌ای را مشاهده کرد، که برای بالا بردن امنیت و جلوگیری از نفوذ دشمنان استفاده می‌شده است. مسیرهای پیچ در پیچ و باریک که در قلعه خرانق دیده می‌شود. یکی از همین ویژگی­های جالب توجه معماری است. احساس سرگشتگی که یک غریبه در فضای پر پیچ و خم و باریک این قلعه پیدا می‌کند و وحشتی که از مسیرهای غیر منتظره در او به وجود می‌آورد. همه و همه باعث می‌شده است، که روزگاری از این نقاط برای سرکوب دشمنان استفاده کنند.

ویژگی‌­های معماری شاخص و منحصر به فرد خانه‌­های قلعه خرانق

در قلعه ۸۰ خانه وجود دارد، که به صورت خانه‌­های چند طبقه اغلب دو یا سه طبقه دیده می­‌شود. اغلب مصالحی که در این خانه‌­ها مشاهده می‌شود، خشت وگل است. که بنا به اقتضای هوای بسیار گرم و خشک کویر، خشت یکی از بهترین و در دسترس‌ترین مصالح به حساب می‌آمده است. برای مطالعه بیشتر راجع به خانه های تاریخی ایران اینجا را لمس(کلیک) نمایید.

هرچند در این قلعه در حدود ۸۰ خانه قرار گرفته است، اما حریم و حفظ محرمیت در ساخت این خانه‌­ها اعمال شده است و به جز معابر موجود در قلعه برای دسترسی به این خانه­‌ها هیچگونه راه نفوذی وجود ندارد. نمای ساده خشت و گل تنها چیزی است، که اگر از بیرون به این خانه‌­ها نگاه کنید، به چشم می­‌خورد. این در حالی است‌‌، که در فضای داخلی و معماری داخلی خانه­‌ها سعی شده است، از گچ برای تزیین دیوارهای خانه استفاده شود.

منارجنبان روستای خرانق، تنها منار خشتی جهان

روستای دیدنی و تاریخی خرانق یکی دیگر تنها مکان در دنیاست که از مناره­ای خشتی برخوردار است که امکان به حرکت در آوردن و لرزش سازه آن با دست وجود دارد. منارجنبان خرانق از منارجنبان اصفهان نیز قدیمی‌تر است. ساخت آن به دوران ساسانی باز می‌گردد. این منار تاریخی و زیبا که با ارتفاع ۱۵ متر بر بلندای مسجد به چشم می‌­خورد، از بلندترین بناهای روستای خرانق به حساب می‌آید و شاید دور از انتظار نباشد. که روزگاری این منار مکانی برای دیده بانی و چشم شهر به حساب می‌آمده است. جالب است، بدانید که منارجنبان خرانق را پس از رسیدن به بالاترین نقطه آن و با زور دست می‌توان کل بنا را به لرزه و حرکت درآورد. منارجنبان خرانق سه طبقه است و در ضلع شمالی مسجد جامع خرانق برپا شده است.

دیدنی های تاریخی روستای خرانق

با توجه به قدمت بالای این روستا طبیعی است، که مملو از آثار تاریخی و دیدنی باشد. در زیر بخشی از این جاذبه‌های تاریخی را نام می‌بریم.

حمام تاریخی روستای خرانق

از دیگر بناهای تاریخی روستای دیدنی خرانق حمام خرانق است. حمام خرانق در سطحی بالاتر از کشتزارهای روستا قرار گرفته است و این به این دلیل است که بتوان از آب خروجی حمام برای آبیاری مزارع روستا استفاده کرد. در حمام خرانق دو بخش کوچکتر و بزرگتر را می‌بینید که در تمامی این بخش­ها تمامی اجزای حمام­‌های تاریخی ایرانی چون ورودی، هشتی، میان در، خزینه، گرمخانه و گلخن را می‌توان مشاهده کرد. هرچند که بنای حمام در معرض تخریب و آسیب­های زیادی قرار گرفته است، اما هنوز حال و هوای یک بنای تاریخی را در آن می‌توان احساس کرد. فضای داخلی خشت و گلی، کاشی‌های قدیمی، رقص و تابش انوار خورشید که از روزنه‌­های سقف بر کف حمام می‌تابند، همه و همه فضای خاطره‌انگیز و دلنشینی را برایتان رقم می­زند.

مسجد جامع خرانق

مسجد جامع روستای دیدنی خرانق یکی از قدیمی‌ترین بناهای موجود در این روستا است که قدمت آن به چندین قرن پیش باز می‌گردد. بنای خشت و گل با نمای گاهاً آجر که در بنای مسجد و حسینیه همجوار آن دیده می­شود یگانه­ترین مکان در روستا است که می‌تواند نمایانگر خلوص، پاکی، معنویت و صمیمیت مردم این روستای تاریخی باشد.

پل خرانق

از دیگر بناهای تاریخی روستای تاریخی خرانق می­توان به پل خرانق اشاره کرد. این پل باریک و دهانه‌های آن که روزگاری راه ارتباطی برای انتقال آب از یک سمت رودخانه به سمت دیگر و به سمت باغات و مزارع روستاییان بوده است. این پل تاریخی امروزه به دلیل خشک شدن آب رودخانه تنها به محلی برای عبور و رفت آمد مردم تبدیل شده است. لازم است بدانید که با قدم گذاشتن بر روی این پل، بر روی یکی از قدیمی‌ترین سازه­های ارتباطی شهر یزد قدم گذاشته‌اید. پلی که قدمت آن به دوران ساسانی باز می­‌گردد.

این پل با طول ۴۰ متر و ارتفاع در حدود ۸ متر با معماری ترکیبی ایرانی و رومی که قوس­های خود را مدیون معماری رومی و نفوذ آن در معماری ساسانیان است، از تاریخی­ترین جاذبه­های روستا است که بازدید از آن را نباید از دست بدهید.

کاروانسرای روستای خرانق

یکی دیگر از بناهای تاریخی است، که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است. این بنا که همچون سایر ساختمان‌های تاریخی روستا قدمت آن به دوره ساسانی باز می‌گردد. در زمان قاجار مرمت شد و با عنوان کاروانسرای شاهزاده تا امروز به کاربری خودش ادامه می­‌دهد. این کاروانسرا امروز نیز محلی برای پذیرایی و اسکان مسافران است.

مقبره بابا خادم

مقبره و آرامگاه بابا خادم با گنبد فیروزه­ای ساده و زیبایش از بناهای مقدس و ارزشمند روستای تاریخی خرانق محسوب می‌شود.

آب انبار روستای خرانق

آب انبار خرانق که در روستای ساغند از توابع همین روستا قرار گرفته است، در مسیر خراسان و در فاصله نیم فرسخی از رباط زیراب واقع شده است. گفته می‌شود، که بنایی است که توسط شاه عباس اول صفوی ساخته و پرداخته شده است.

آسیاب آبی

از دیگر جاذبه‌های این روستای تاریخی آسیاب‌های آبی هستند که در این روستا دو آسیاب آبی وجود دارد. یکی از آنها در داخل قلعه و دیگری هم در بیرون آن قرار گرفته است و قدمت آن‌ها ۱۴۰ سال می‌­رسد. این آسیاب ها یا به عبارتی آب انبار را به نام‌های بالادست و پایین دست می‌­شناسند.

دیدنی های طبیعی روستای خرانق

در این روستا تاریخی علاوه بر جاذبه‌­های تاریخی دارای جاذبه‌­های طبیعی و بخشی از حیات وحش ایران نیز هست. همانطورکه گفته شد خرانق جایگاه یکی از بکرترین و کمیاب­ترین حیات وحش‌­ها و مناطق حفاظت شده ایران است. منطقه حفاظت شده دره انجیر که در جوار روستای تاریخی خرانق قرار گرفته است با حیواناتی چون بز کوهی، میش، قوچ، گربه وحشی، سیاه‌گوش (کاراکال)، یوزپلنگ و هوبره یکی از مناطق طبیعی با ارزش محسوب می‌شود. هوبره از نمادهای استان یزد است.

در روستای تاریخی خرانق آبشاری معروف به آبشار ساعتی وجود دارد که در فصول پر باران می‌­توان شاهد ریزش پر خروش آن بر فراز کوه‌ها بود.

کوه خرانق یزد

این کوه از جاذبه‌­های طبیعی این روستا است.­ این کوه دارای قله‌­های معروفی چون چک چک یزد، اشتری و هامان است.  جالب است بدانید که ارتفاع این کوه­‌ها به بیش از ۲۰۰۰ متر می­‌رسد. بلندترین قله کوه خرانق یزد خونزا به ارتفاع ۳۱۵۸ متر است. این کوه دیدنی و جذاب که از عظیم‌ترین و با هیبت‌ترین جاذبه­‌های یزد محسوب می­‌شود. گزینه‌ای بسیار عالی برای کوهنوردان حرفه‌ای و نیمه حرفه‌ای است. هر چند که برای صعود به قله‌­های آن نیاز به تجهیزات لازم و پیشرفته است اما اگر به کوهنوردی علاقه دارید و در این زمینه تجربه کافی دارید، این تجربه هیجان­انگیز را از دست ندهید.

روستای خرانق از ییلاقات یزد

این روستا تاریخی را می‌توان یکی از ییلاقات یزد به شمار آورد. هرچند که این روستا در بخش کویری یا خشک ایران قرار گرفته است، اما احاطه شدن توسط کوهستان­‌ها دمای معتدل‌تری را نسبت به سایر نقاط یزد به این روستا داده است و بنابراین در تابستان هوای خنک­تری نسبت به سایر نقاط یزد دارد.

فاصله روستای خرانق تا یزد

خرانق که در ۸۵ کیلومتری شمال شرقی استان یزد و ۵۰ کیلومتری  اردکان قرار گرفته است و باید بدانید که برای رسیدن به این روستای تاریخی باید در مسیر جاده اردکان- طبس حرکت کنی،د که پس از طی کردن ۵۰ کیلومتر به این روستا می‌رسید.

بهترین فصل بازدید از روستای خرانق

بهترین زمان بازدید از این روستای دیدنی و تاریخی فصل پاییز و زمستان و اوایل بهار است. از آنجا که این روستا در بخش کویری و گرم و خشک ایران قرار گرفته است تابستان‌های بسیار گرم و سوزنده دارد. البته زمستان‌هایش نیز از سرمای زیاد بی بهره نیست. این را نیز به همواره به یاد داشته باشید که شب­های کویر  بسیار سرد است. هرچند که می‌­توانید میزبان پرستاره ترین آسمان تمام عمرتان باشید اما در هنگام شب مانی در کویر و شهرهای کویری می‌توانید خود را به یک شب مانی هیجان‌­انگیز در کویر با کمپینگ و چادر زدن و پناه بردن به گرمای آتش دعوت کنید.

آب وهوای روستای خرانق

در اینجا سعی کردیم روستای تاریخی خرانق یکی از قدیمی­ترین و دیدنی­ترین روستاهای تاریخی یزد را به شما معرفی کنیم. علاوه بر این روستا در سفر به یزد می‌توانید از روستاهای تاریخی چون رباط پشت بادام، روستای چم یزد، روستای سریزد و  قلعه تاریخی آن یعنی قلعه سریزد که از جاذبه­‌های گردشگری سریزد است دیدن کنید.

یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین نکاتی که قبل از سفر به استان یزد و این روستای دیدنی باید در نظر داشت، آب وهوا و شرایط جوی این روستاست. در این بخش شرایط دمایی و آب و هوایی این روستا آورده شده است. با مراجعه به این بخش می‌توانید از شرایط جوی این روستا در لحظه آگاه شوید.

خرانق آب و هوا

لوکیشن دقیق روستای خرانق

در بخش‌های بالای این مقاله، جاذبه‌های دیدنی این روستا اشاره شده است. برای دستیابی و مسیریابی بهتر در این قسمت لوکیشن دقیق این روستا آمده است. با مراجعه به این بخش و با کمک نرم افزارهای نقشه‌خوانی کوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این روستای دیدنی را به سادگی مسیریابی کنید.

اگر روش استفاده از نرم افزار گوگل مپ را نمی‌دانید، بر روی این لینک کلیک(لمس) کنید تا شما را برای استفاده از این نرم افزار راهنمایی کند.

عکس‌های این مطلب را سرکار خانم مهدیه زمان خانپور عزیز ثبت نموده‌اند.