معرفی کاروانسرای فخرداوود

اگر قصد سفر به مشهد مقدس را دارید، حتما در مسیر خود بازدید از کاروانسرای فخر داوود را بگنجانید. این کاروانسرا یکی از کاروانسراهای ارزشمند‌ و مهم‌ تاریخی ایران است؛ که در گذشته در مسیر جاده ابریشم از راه نیشابور به توس قرار داشته است. امروزه اما بسیاری از مردم در کنار سفر به مشهد یا نیشابور به دیدن این کارونسرا می‌روند. این کاروانسرا در 55 کیلومتری شهر مشهد و در استان خراسان رضوی در روستای فخر داوود واقع است. به این کاروانسرا رباط فخر داوود نیز گفته می‌شود. در ادامه مقاله به معرفی، بازدید، مسیر دسترسی کاروانسرای فخرداود، آدرس، معماری کاروانسرای فخرداوود دلیل ساخت و لوکیشن دقیق کاروانسرا فخر داوود می‌پردازیم.

اهمیت این جاذبه دیدنی از یک منظر به دلیل بافت و مرمت بی‌شمار آن در طول تاریخ و از یک نظر به قدیمی بودن آن بر می‌گردد. شکل گیری و ساخت این کاروانسرا به دوره تیموری مربوط می‌شود و به عنوان یک یادگاری اصیل، از آن دوران به حساب می‌آید. در این مطلب ما به بررسی معماری و موقعیت و فضای داخلی این کاروانسرا خواهیم پرداخت. پس با این مطلب همراه باشید.

بازدید از کاروانسرای فخر داود

اصولاً در گذشته کاروانسرا ها را در مکانی بنا می‌کرده اند که دسترسی به هیچ امکانات دیگری وجود نداشته است. بنابراین پس از نزدیک شدن به این کاروانسرای فخر داود نیز چنین حالتی را تجربه خواهید کرد. با این حال بعد از ورود به آن به گذشته سفر می‌کنید. و با دیدنی هایی مواجه می‌شوید که شاید از دور و قبل از ورود به این کاروانسرا، دیدنشان چیزی شبیه به فیلم‌های تاریخی باشد.

این کاروانسرا در دوره صفویه مرمت شده است. بنابراین کاملاً قابل حدس است اگر بگوییم ظاهر کنونی و امروزی آن به اصالت روزهای نخست ساختن آن نیست. با این حال، کلیت و چارچوب کاروانسرای فخرداوود در طول تاریخ حفظ شده است. این بنا همچنین در دوره قاجاریه نیز یک پروسه مرمت دوم را تجربه کرده که به سال 1302 مربوط است. دو شخصی که مرمت و تعمیر کاروانسرای فخر داوود را انجام داده‌اند، محمد ولی میرزا و امیر نظام الدوله بوده اند. که محمد ولی میرزا پسر فتحعلی شاه می‌باشد. این بنا به جز دوره های ذکر شده در دهه های اخیر نیز مورد بازسازی قرار گرفته است و در حال حاضر به عنوان دفتر فرهنگی شهر بینالود نیز از آن استفاده می‌شود.

نگاهی به معماری و ساختار بنای کاروانسرای فخر داوود

اگر به ظاهر بنای کاروانسرای فخر داوود دقیق شویم می‌توانیم به سادگی متوجه ستون‌ها و پوشش بنای آن شویم. در اطراف این کاروانسرا سکوهایی قرار دارد که دی دیواره‌ی آن‌ها آخور وجود دارد. این سکوها برای استراحت افراد تعبیه شده اند.

بزرگی این کاروانسرا در حدود 853 متر مربع است. در بخش بالایی آن محلی برای تیراندازی تعبیه شده و در ضلع جنوبی آن نیز اتاق و شاه نشین وجود دارد. پس می‌توان این‌گونه اظهار کرد که کاروانسرای فخر داوود یک کاروانسرای بزرگ و مجلل در زمان خود به حساب می‌آمده است. به جز موارد ذکر شده شما به سادگی می‌توانید نمای بیرونی این مکان را مشاهده کنید که دارای برج های دیده بانی است. این برجهای دیده بانی برای امنیت مسافران در زمان های به خصوص تعبیه شده بوده اند.

کاروانسرای فخرداود جز کاروانسراهای زمستانی به حساب می‌آید. چرا که به صورت سرپوشیده ساخته شده است. اکثریت کاروانسرا هایی که می‌شناسیم به شکل آزاد و با ساختاری مخصوص به خودشان در طول تاریخ ساخته شده اند. این کاروانسرا نیز از این ویژگی‌ها متمایز نیست و برای رفاه حال مسافران در گذشته به شکل پوشیده و سربسته طراحی شده است. همچنین این کاروانسرا طوری طراحی شده است که با شرایط آب و هوایی منطقه خراسان تطابق حداکثری را داشته باشد. از این رو، یکی از دلایل پایدار ماندن کاروانسرای فخر داوود را می‌توان چنین مزیتی دانست.

دلیل ساخت رباط یا کاروانسرای فخر داوود چه بوده است؟

این کاروانسرا از جمله کاروانسرا های مهم و شناخته شده در خراسان رضوی به شمار می‌آید. اهمیت و بزرگی آن به دوران معاصر ما مربوط نمی‌شود با این حال شما می‌توانید نام آن را در لیست چندین و چند کاروانسرای دیگر بیابید که اهمیت کلیدی تاریخی و هویتی برای این منطقه دارند. این کاروانسرای فخر داوود به جهت رفاه حال مسافران در مسیر جاده ابریشم قرار گرفته است چون در گذشته مسیر پر تردد و مهمی قلمداد می‌شده است.

جاده ابریشم تا قرن 15 ام از جمله جاده های مهم و تأثیر گذار در دنیا بوده است. به این جاده بزرگترین شبکه بازرگانی دنیا را لقب می‌داده اند. چرا که بسیاری از کالا ها از طریق این جاده به ایران و دیگر کشور های مهم و بزرگ منتقل می‌شد. همین جاده باعث انتقال فرهنگ‌ها و سنت های مختلف در ایران بود و به همین جهت قرار گیری کاروانسرای فخر داوود در بین این مسیر را می‌توان با دریایی از مسافران خرد و کلان تصور کرد.

بازدید از فضای داخلی کاروانسرای فخرداود

شما بعد از ورود به این کاروانسرا وارد بخش های مختلفی از آن می‌شوید که برای بازدید به صورت جداگانه مشخص شده اند. از ظاهر فضا و معماری داخلی آن به سادگی می‌توان متوجه تغییرات و بازسازی هایی که در دوران کنونی روی آن انجام گرفته است بشوید. همچنین لوحی در قسمت داخلی این کاروانسرا وجود دارد که متنی روی آن درج شده است. این متن چنین است:

«فخر داوود منزلی کناره شاه راه نیشابور به توس است و بعد از منزل قدمگاه قرار داشته.»

همچنین در ادامه روی آن چنین نوشته شده است:

«حرکت وسائل نقلیه موتوری، تأسیسات رفاهی کناره راه‌های کاروان رو از جمله کاروانسراها که روزگاری جزء مهم‌ترین ابنیه عام المنفعه بودند، از درجه اهمیت عاری کرد.»

ظاهر کنونی این کاروانسرا کاملا بازسازی شده و برای علاقه مندانی که مشتاق به بازدید از آن هستند اطلاعاتی در حین بازدید درج شده است که می‌توانند آن‌ها را مطالعه نموده و با دید بازتری از این مکان دیدن کنند.

چگونه به کاروانسرای فخرداود دسترسی پیدا کنیم؟

همانطور که اشاره کردیم، کاروانسرای فخر داود در روستای فخر داوود واقع شده است. این کاروانسرا یا رباط در حاشیه جاده قدیمی ابریشم و مسیر نیشابور به توس قرار دارد. شما می‌توانید نام آن را به راحتی جستجو کرده و موقعیت دقیق آن را روی نقشه به سادگی بیابید. ساعات مراجعه به این کاروانسرا در زمان اداری و روز های غیر تعطیل هفته است. قیمت بلیط آن نیز در طول سال متغیر است. متاسفانه به دلیل عدم مدیریت خیلی از اوقات درب این مجموعه تاریخی به روی بازدیدکنندگان بسته است.

وضع آب و هوای فخر داوود

طبیعتا برای برنامه ریزی مناسب هر سفر، لازم است تا از وضع آب و هوایی آن شهر و منطقه مطلع شویم. بدین منظور در قسمت پایین پیشبینی وضع آب و هوای روستای فخر داوود در 5 روز آینده آورده شده است، تا بتوانید برنامه‌ریزی مناسبی برای سفر و البسه خود انجام دهید.

فخر داود آب و هوای

 لوکیشن دقیق کاروانسرای فخرداوود

برای رسیدن به این کاروانسرای قدیمی جاده ابریشم علاوه بر آدرس دقیق نیاز به لوکیشن نیز احساس می‌شود. در این قسمت لوکیشن دقیق کاروانسرای فخر داوود آورده شده است. با استفاده از گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این کاروانسرا را راهیابی کنید.

عکس‌های این پست را جناب آقای داود رحیمی عزیز عکاسی نموده‌اند.