یوزپلنگ

یوزپلنگ یکی از حیوان های ایران در حال انقراض است، که نیازمند توجه و مدیریت بالایی در سطح کلان و خرد است. حیات وحش ایران امروزه به نسبت گذشته دارای اکوسیستم محدود­تری است. بسیاری از گونه‎­های حیوان­‎های ایرانی به دلیل شرایط نامناسب و عدم توجه رو به انقراض می‎باشند. این بین یوزپلنگ ایرانی که شاید به جرات بتوان عنوان نمود، سریع­ترین پستاندار است، دارای وضعیت قرمز رو به انقراض است. در ادامه به معرفی، مشخصات، تولید مثل، رفتارشناسی، دلبر، کوشکی، نگهداری در پارک پردیسان و جایگاه یوزپلنگ ایرانی در ادبیات و باور مردم می‌پردازیم.

یوزپلنگ ایرانی

درواقع یوزپلنگ همانگونه که از نام آن قابل فهم است از دو واژه “یوز” و “پلنگ” تشکیل شده است. در فارسی “یوز” به معنی جهیدن، شکار و جهش است. نام یوزپلنگ ایرانی از دیرباز در فرهنگ و نقاط مختلف به اسامی مختلفی وجود داشته است. به طور مثال در افغانستان به آن “تازی پرنگ” در ترکمنستان “پولام” یا در آفریقا به آن “دوما” گفته می­شود. نام سانسکریت یوزپلنگ، “cheetah” و به معنی خالدار است. این نام امروزه در بخش‌­های مختلفی از جهان شناخته شده است.

یوزپلنگ ایرانی امروزه تنها در داخل ایران مشاهده می­‌شود. این مورد با پلنگ بسیار متفاوت است. در واقع یوزپلنگ ایرانی در طبقه گربه سانان گوشتخوار وجود دارد. از لحاظ ظاهری بر روی پوست این دسته از حیوانات خال­های زیادی مشاهده می­‎شود. پس به عبارت دیگر یوزپلنگ ایران در حیات وحش ایران به نوعی پلنگی شکاری اطلاق می‎گردد. به عبارتی دیگر پلنگی که به دنبال شکار می‌رود.

گربه سانان ایران

ده گربه وحشی ایران شامل شير ايراني، ببر مازندران و یا ببر هیرکانی، يوز پلنگ، پلنگ ايراني، گربه وحشي، كاراكال يا سياه گوش، وشق يا لینکس، گربه جنگلی، گربه پالاس و گربه شنی در ايران هستند.

تفاوت یوزپلنگ و پلنگ

همانگونه که عنوان شد، یوزپلنگ ایرانی با پلنگ بسیار متفاوت است. از لحاظ ظاهری خال­های موجود در یوزپلنگ­‌ها و پلنگ‌­های معمولی متفاوت است. خال­‌های موجود در پوست یوزپلنگ‌­ها به صورت تو پر  و گرد هستند.

از لحاظ اندازه این دو جانور در یک اندازه تقریبی قرار دارند. حال آنکه در پلنگ این خال­‌های بسیار بزرگ­تر و توخالی می‌باشند. خط روی صورت یوز پلنگ یکی دیگر از تفاوت‌های این دو گونه‌اند. یوزپلنگ ایرانی دارای بدن ورزیده و کشیده به همراه دست و پای بلند است که عمل دویدن را تسهیل می‌نماید.

در مقاله‌ای جداگانه به پلنگ ایران پرداخته‌ایم. برای مشاهده آن اینجا را لمس(کلیک) نمایید.

مشخصات یوزپلنگ ایرانی

مشخصات ظاهری این گربه‌سان اینگونه است که به نسبت اندامش سری کوچک دارد. دست و پای آن کشیده و بلند، کمری باریک و سینه‌ای بزرگ دارد. بر روی سر این جانور گوش‌های کوچکی دیده می‌شود. بدن این جانور پوشیده از موهایی زبر است. عموما رنگ بدن و موهای آن به رنگ نخودی و زیر شکمش به سفید می‌گراید. خال‌های معروف این جانور در تمام بدنش به غیر از گردن و ناحیه شکم پوشیده شده است. در صورت این پستاندار زیبا خطی سیاه دیده می‌شود که از گوشه چشم تا دهان آن کشیده شده است.

در مورد اندازه قد و طول بدن این موجود بازه 140 تا 150 سانتی‌متر و ارتفاع بدن آن 67 تا 94 سانتی متر اعلام شده است. محیط­بانان برای یوزپلنگ ایرانی وزنی در حدود 20 الی 55 کیلوگرم در نظر می‌گیرند. البته یوز نر از یوز ماده کمی سنگین وزرن­‌تر است.

یوزپلنگ ایرانی که در حیات وحش ایران در حدود 40 تا 50 قلاده مشاهده می­‌شود، توانایی دویدن 110 کیلومتر در هر ساعت را دارد. سرعت یکی از عواملی بود که  باعث شد این یوزها محیط‌­های خشک و وسیع را به زندگی در جنگل­ها به دلیل درختان و موانع زیاد ترجیح دهند. با زبانی شیواتر این حیوان گونه‌ای تکامل یافته از گربه‌سانان است که در تمام ساختارهای جانوری خویش در نهایت تکامل قرار گرفته و آن را به دونده‌ای عالی و ماهر تبدیل کرده است.

بز کوهی، قوچ اوریال، آهو، میش و … از جمله تغذیه­‌های یوزپلنگ ایرانی محسوب می‌شوند. بعضی از طبیعی­‌دانان یکی از دلایل انقراض این طبقه از حیوان­‌های ایرانی را به عدم تغذیه مناسب به دلیل چرای بی‌رویه حیوانات اهلی در مکان­‌های نامناسب نسبت داده‌­اند. البته از قاچاق و شکار بی‌رحمانه این موجود به سبب زیبایی آن نباید غافل ماند.

مشخصات انواع گونه­‎های یوزپلنگ ایرانی

از لحاظ زیست شناسی و جانورشناسی یوز­ها به دو طبقه اساسی تقسیم می‌شوند. در این طبقه‌بندی دو دسته وجود دارد. یوزپلنگ‌های آفریقایی و یوزپلنگ­‌های آسیایی این دو دسته‌اند. یوزپلنگ آفریقایی امروزه وضعیت بهتری به نسبت آسیایی دارد. در بین گونه آفریقایی می‌توان شاه یوز را مشاهده نمود، که دارای خال­های پیوسته و درشت است.

این مورد از لحاظ جثه نیز به نسبت یوزپلنگ­‌های حیات وحش ایران بزرگ­تر است. در نوع آسیایی که قبلا در مرکز خاورمیانه و هند مشاهده می­‌گردید، انقراض عظیمی رخ داد و امروزه تنها چند ده راس تنها در بخش شرقی کشور مشاهده می‌­شوند. آنها در تپه‌ماهورهای بیابان‌های ایران مشاهده می‌شود.

وضعیت و شرایط فعلی یوزپلنگ ایرانی

یوز ایرانی و یا آسیایی در دنیا دارای تعداد اندکی هستند. در ایران شرایطی فراهم گردید تا بتوان نسل یوزپلنگ ایرانی را حفظ نمود. از جمله مواردی که باعث از بین رفتن این گونه شده است، می‌توان به از بین رفتن حیات وحش و تبدیل آن به بیابان و از بین رفتن طعمه اشاره نمود.

تخریب زیستگاه که توسط انسان­‌ها به دلایلی همچون حفر معدن، اسکان، طرح­‌های زیباسازی و شهری صورت می­‌گیرد، می­تواند حیات وحش این حیوانات را تحت تاثیر قرار داد. از طرف دیگر زمانی‌که پرورش حیوانات اهلی زیاد شود، محل چرا کاهش خواهد یافت. از همین رو منبع غذایی حیوانات وحشی همچون آهو و میش کم شده و این حیوانات از بین می­‌روند. در ادامه طعمه یوزپلنگ ایرانی نیز رفته رفته کم شده و خطر انقراض را برای این گونه افزایش می­‌دهد.

از سمت دیگر، کشور با مشکل شکارهای غیرقانونی روبرو است. از دید بسیاری از شکارچیان، یوزپلنگ ایرانی و شکار آن شاید ارزش چندانی در بحث بوم شناختی نداشته باشد، اما همین امر باعث از بین رفته این گونه ارزشمند می­‌شود.

محل زندگی فعلی یوزپلنگ ایرانی در داخل کشور

حیات وحش ایران امروزه میزبان حیوان های ایرانی بسیاری است. این بین یوزپلنگ ایرانی نیز به عنوان گونه نایاب در همین حیات وحش زندگی می‎­نماید. دشت کویر ایران واقع در استان­‌هایی چون کرمان، یزد و مرکزی، زیستگاه اصلی این گونه رو به انقراض می‌­باشد. با توجه به وضعیت خطرناک رو به انقراض یوز ایرانی شرایطی در نظر گرفته شد تا بتوان شرایط مراقبت از این گونه را فراهم آورد. امروزه پارک ملی استان سمنان(خارتوران یا پارک توران)، پناهگاه ملی نابیندان استان یزد، منطقه شکار ممنوع دره انجیر در استان یزد از جمله مکان­‌های مهم برای نگهداری از از یوزپلنگ ایرانی می­باشد.

آنچه که در خصوص حیات وحش ایران و زیستگاه یوزپلنگ ایرانی مهم می­باشد، این است که لازم است تا زیستگاه وحشی این دسته از حیوان‌­های ایرانی از زیستگاه حیوانات اهلی کاملا تفکیک شود. رفت و آمد زیاد دام در علفزار­ها موجب از بین رفتن محل زندگی این حیوانات می­‌شود. از سوی دیگر برای فراهم نمودن محیط مناسب جهت زندگی این حیوانات لازم است تا از ورود رقبای این حیوانات همچون سگ گله به زیستگاه زندگی آنها جلوگیری شود.

گاها مشاهده شده است که عواملی طبیعی چون گرمای بیش از اندازه نیز موجب از بین رفتم اکوسیستم می­‌شود، لذا بر اساس تدابیر اندیشیده شده تلاش شده است تا این گونه رو به انقراض در حیات های وحش محافظت شده با فراهم آوردن پروتکل‌­های امنیتی، نگهداری شوند.

باور های مردم در خصوص یوزپلنگ ایرانی چیست؟

یوزپلنگ ایرانی جز گنجینه­‎های بوم شناختی کشور می‎­باشد. این گونه خاص در کل جهان می­‎تواند فرصت مناسب برای جذب گردشگر داخلی و خارجی را فراهم آورد. از دید اکثر مردم یوزپلنگ­ها دارای اجدا مشترک از طبقه سگ­سانان و گربه­سانان می­باشند. بعد ها طبیعی­دانان با مشاهده و بررسی سنگواره­ها به این نتیجه رسیدند که با جهش­هایی که در اجداد این دو طبقه رخ داده است، گوشتخواران سریعی با نام یوزپلنگ­ها وارد اکوسیستم طبیعی شدند.

در کتب باستانی و سنگ نوشته­‌هایی که از دوران باستان به جای مانده است، می‌­توان نقش یوزپلنگ­های ایرانی را مشاهده نمود. همینطور در افسانه‌­های ایرانی یوزپلنگ با فاصله­‌گیری از عنصر وحشی­گری خود به سمت و سوی نگهبانی سوق داده می‌­شود. و برای محافظت و همراهی در مرزها از آن استفاده می­‌گردید. در داستان­‌های اسطوره‌ای نیز از قرار­گیری یک یوزپلنگ در کنار ایزدبانو یاد شده است. که هم به عنوان نگهبان و هم به عنوان ملازم وی در نظر گرفته می­‌شود.

آشنایی با شیوه تولید مثل یوزپلنگ ایرانی

یوزپلنگ ایرانی از طبقه حیوان­‌های ایرانی می باشد که بر روی باروری و تولید مثل آنها بسیار مطالعه شده است تا بتوان آنها را از خطر انقراض نجات داد. پژوهشگران در مطالعI زندگی این طبقه عنوان نمودند که یوزپلنگ­های ماده می­توانند به صورت هر دو هفته یکبار به مدت 2 روز در شرایط اوج بارداری قرار گیرند. چنانچه دراین دوره یوزپلنگ‌­ها به یکدیگر نزدیک شوند احتمال بارداری یوزپلنگ ماده بسیار بالا است. عمر مفید یوزپلنگ ایرانی در حدود 12 تا 14 سال می‌­باشد.

یک یوزپلنگ ماده تا 10 الی 11 سالگی می­تواند توانایی باردار شدن را داشته باشد اما این مورد در یوزپلنگ نر صادق نیست و تا پایان عمر خود می­تواند تولید مثل کند. این طبقه از حیوانات حیات وحش ایران در اکثر فصول قابلیت تولید مثل را خواهند داشت اما اوج زمان باروری آنها به اواسط زمستان محدود می­شود. طول دوره بارداری یوزپلنگ ایرانی بین 90 تا 98 روز می­باشد. عموما یوزپلنگ ایرانی در هر بار وضع حمل توانایی به دنیا آوردن 1 تا 4 بچه یوز را دارد. توله­های یوزپلنگ پس از 17 الی 18 ماه می­توانند به عنوان یک یوز بالغ عمل نموده و از مادر جدا شوند. بهترین سن برای باروری یک یوزپلنگ بین 2 تا 3 سالگی می­باشد.

به صورت کلی می­‎توان عنوان نمود که بیشترین زمان زاد و ولد یوزپلنگ ها به فصول بارانی و مطابق با قوچ، غزال و سایر طعمه­های این حیوان­های ایرانی است. از مهمترین عامل مرگ و میر و از بین رفتن توله­های یک یوزپلنگ ایرانی می­تواند به شکار شدن توسط سایر حیوانات حیات وحش اشاره نمود.

وضعیت یوزپلنگ ایرانی در طول تاریخ

یوزپلنگ ایرانی از جمله حیوان­‌های ایرانی می­‌باشد که در طبقه گربه­سانان قرار می­گیرد. نوع محیط زندگی این حیوانات باعث تکامل آنها شده است. از ابتدای پیدایش یوزپلنگ ­ایرانی یا بصورت کلی یوزپلنگ­ها حدود 5 میلیون سال می­گذرد. در تاریخ این حیوانات حیات وحش ایران زودتر از شیر­ها و ببر­ها مشاهده شده­اند. یوزپلنگ­‌ها پس از دوره یخبندان صدمه زیادی دیدند و تعداد زیادی از آنها نابود گردیدند. پس از اتمام این دوره، دو گروه چیتای آسیایی که امروزه به آنها یوزپلنگ ایرانی گفته می­شود و چیتای آفریقایی باقی ماندند. نام چیتا از واژه citrakāyaḥ به زبان سانسکریت گرفته شده­است. این واژه به معنای بدن خالدار است.

یوزپلنگ­­های آسیایی که اجداد یوزپلنگ ایرانی امروزه می باشند از ابتدا در مناطقی چون هندوستان، عربستان و ترکمنستان زندگی می‌­نمودند اما کم کم محل زندگی ایران تنها به دشتهای کویری ایران محدود گردید و امروزه تنها چند قلاده از این حیوان‌­های ایرانی در پارکهای محافظت شده کشورمان مشاهده می­شود. با توجه به پژوهش‌­هایی که در زندگی این حیوانات شده است، محیط­بانان دریافتند که میزان سرعت یوزپلنگ ایرانی در گذشته به اندازه ماشین‌های مسابقه امروزی بوده است و می‌­توانستند با سرعتی بیش از 110 کیلومتر در ساعت حرکت نمایند.

جایگاه یوزپلنگ ایرانی در ادبیات

همانگونه که مستحضر هستید، امروزه نسل یوزپلنگ ایرانی رو به انقراض است اما این بین تلاشگران عرصه محیط زیست در تلاش هستند تا بتوانند از طریق لقاح مصنوعی و یا لقاح طبیعی در پارک های محافظت شده به تکثیر این نمونه کمیاب کمک نمایند. در ادبیات و فرهنگ ایرانی نیز در خصوص یوزپلنگ صحبت­های بسیاری شده است. گاها از اشعاری که در این زمینه سروده شده بود، این مهم دریافت می­شود که نیاکان ما انقراض این حیوانات حیات وحش ایران را پیش­بینی می­نمودند.

بعضی از اشعاری که در توصیف زندگی یوزپلنگ‌­ها در کتب تاریخی رویت می‌­شود در زیر درج شده است.

نمونه اشعار یوزپلنگ

یوزرا هرچند بهتر پروری      چون یکی خشم آورد کیفر بری   (رودکی)

 سگ و یوز در پیش و شاهین و باز   همی راند بر دشت روز دراز   (فردوسی)

بدوان از بر خویش و بپران از کف خویش    بر آهو بچه یوز و بر تیهو بچه باز   (منوچهري)

شدی شست فرسنگ در نیم روز    به آهو رسیدی سبک تر ز یوز  (اسدي)

 با یوز رود کس به طلب کردن آهو   آنجای که غریدن شیران نر آید   (فرخ)

کف یوز پر مغز آهو بره      همه چنگ شاهین دل گودره  (عنصری)

 

یوزپلنگ در کتب

در بسیاری از کتب تاریخی ایران در خصوص نقش یوزپلنگ­­ها و ویژگی های آنها صحبت شده است. به طور مثال در قابوسنامه در خصوص پرورش و آموزش شکار با یوزپلنگ مطالب خواندنی بسیاری وجود دارد. یک جهانگرد فرانسوی به نام شاردن در کتاب خور در خصوص بازدید از ایران نوشته است که ایرانیان با یوزپلنگ ایرانی به شکار می­روند. آنها چشم این حیوان حیات وحش را می­بندند و هر زمان که طعمه ای را مشاهده نمودند، چشم حیوان را باز خواهند نمود.

در کتاب­های تاریخی دیگر همچون  تاریخ بیهقی ذکر شده است که شاهان از این طبقه از حیوان­های ­ایرانی برای شکار و همچنین ابهت نظام جنگی خود استفاده می نمودند.

دلبر، یوزپلنگی به نام دلبر

در یکی از روزهای گرم سال ۱۳۹۰ در دشت‌های شهرستان شاهرود، یوزبچه‌ای زیبا به دست سگ‌های چوپان محاصره و به دام می‌افتد. این یوزپلنگ کوچک که به دلایلی نامعلوم از مادر خویش دور افتاده بود به دست چوپانی افغان افتاد. این چوپان تصمیم به بزرگ کردن و پرورش این یوز گرفت. پس از چندی افراد و چوپانان محلی با دیدن این پوزپلنگ که یکی از سرمایه‌های درحال نابودی ایران و جهان است، به محیط زیست استان اطلاع دادند. با مطلع شدن سازمان از این مهم، یوزپلنگ کوچک و با ارزش ایران از چوپان گرفته و تحت حفاظت به پارک ملی خارتوران انتقال یافت.

دلبر یوزپلنگ در اسارت

منطقه خارتوران یکی از مناطق مهم و امن ایران برای حیات وحش کشور است. این منطقه که به آفریقای ایران شهرت دارد، یکی از زیستگاه‌های یوزپلنگ ایرانی ست. دلبر داستان ما، این بازمانده خانواده باشکوه یوزپلنگ که در خردسالی یافت شده بود در این پارک تحت حفاظت زندگی می‌کند. دلبر ما به سبب موقعیت زیستی اش و به دلیل حفاظت بیشتر، نتوانست به طورعادی و طبیعی با خوی و طبیعت ذاتی خویش پرورش یابد. این حیوان دلبر ما هیچ وقت شکار کردن با همان کیفیت یوزپلنگی‌اش بیاموزد. به زبانی دیگر در پر قو و به دور از بسیاری از دغدغه‌های طبیعی پرورش یافت.

دلبر نازپرورده ایرانی چگونه تغذیه می‌کند؟

شرایط ویژه و در معرض خطر نابودی یوزپلنگ ایرانی سبب حساسیت بیشتر حافظان حیات وحش ایران و محیطبانان عزیز شده است. این حساسیت تا جایی پیش رفته که دست حافظان را برای رها کردن این حیوان بابت تغدیه بسته است. آنها به سبب نگرانی نابودی این حیوان زیبا، دغدغه غذا را برای این حیوان از بین برده‌اند.

این محبت هم جنبه مثبت دارد و هم منفی. در شرایط حاظر جنبه حفاظتی و مثبت این داستان بسیار با اهمیت و بسیار زیاد است. به بخش منفی این قضیه که بنگریم میبینیم یوزپلنگ ما شکار کردن نیاموخت. دلبر ما غذای خود را از گوشت گوسفند و گاو و از خرگوش زنده تامین می‌کند.

کوشکی، یوزپلنگ آسیایی

یکی دیگر از یوزهای در اسارت ایران، یوزی آسیایی و نر به نام کوشکی ست. این حیوان زیبا در سال ۱۳۸۶ در سن چهار ماهگی به سازمان محیط زیست ایران هدیه شد. داستان زندگی این یوز آسیایی شنیدنی ست. در یک روز زمستانی این شکارچی ای به نام کوشکی این حیوان بی‌گناه را از خطر مرگ نجات داد. این یوز که به دست سه چوپان گرفتار شده بود. در این مقاله قصد بر کوبیدن و تخریب هیچ شخصیتی نیست.

این قبیل مسایل از فقر اطلاعات و فقر فرهنگی ناشی می‌شود. در مواردی انسان‌ها به دلیل ترس و حفاظت از مال و دارایی خویش به این حیوان به چشم دشمن نگاه می‌کنند. در صورتی که این حیوان نیز به اندازه ما انسانها حق حیات و زندگی دارند و حمله و شیوه غذا خوردن آن از روی غریزه است.

کوشکی

به داستان زندگی کوشکی باز می‌گردیم. شکارچی مهربان تنها نامی ست که بر روی این فرد می توان گذاشت. پارادوکسی ناجی که جان این حیوان را نجات داد. او این حیوان زیبا را از سه چوپان که قصد کشتن آن را داشتند، خریداری کرد. کوشکی داستان ما در ۷ ماهگی به پارک پردیسان تهران برای حفاظت و نگهداری سپرده شد.

این یوز خوش شانس تا سن یکسالگی در این پارک تحت مراقبت بود. پس از چندی سازمان محیط زیست برای احیای نسل یوزپلنگ در ایران تلاش برای جفتگیری این یوز نر را با دلبر دیگر یوز ایرانی کردند. در نهایت سازمان محیط زیست به مقصد خویش رسید. این دو یوز در سال ۱۳۹۳ در شرایطی که آنها در قفس و در حصر بودند اقدام به جفتگیری کردند. متاسفانه این جفتگیری به نتیجه نرسید. زیرا جنین به دلیل عفونت کلیه دلبر سقط شد. کوشکی بعد از این ماجرا و شکست پروژه جفتگیری به منطقه حفاظت شده میاندشت فرستاده شد.

جدایی زوج یوزپلنگ از یکدیگر؟

در فروردین سال ۱۳۹۹ در اقدامی تحت حفاظت پروژه انتقال این دو یوزپلنگ به پارک خارتوران کلید خورد. این دو یوزپلنگ بعد از بی‌نتیجه ماندن تمام تلاش‌ها برای استفاده از آنها به منظور زادآوری و احیای نسل آنها، به عقیده دانشمندان دیگر قادر به باروری نیستند. دلبر و کوشکی به دلیل بالا بودن سن و بیماری که دارند دیگر قادر به تولید مثل نیستند. زیرا سن باروری این حیوان بین ۵ تا ۶ سالگی ست. با تمام این تفاسیر چیزی از ارزش این دو حیوان کم نمیکند. آنها به عنوان منبع و بانک ژنتیکی با ارزش ایران هستند. پروژه انتقال آنها به دلیل کرونا به تاخیر افتاد.

آیا پارک ملی پردیسان تهران، مکانی مناسب برای زادآوری بود؟

یکی از سوالاتی که در مورد مکان و محل زادآوری دلبر و کوشکی مطرح است، آیا پردیسان مناسب این هدف مهم بود؟ با بررسی و بازبینی تمام جوانب این انتخاب، دلایل زیادی برای رد و یا تایید این مکان است. شاید مهم‌ترین دلیل برای نامناسب بودن پردیسان، آلودگی هوا و آلودگی صوتی این پردیسان است.

این مکان با توجه به تمام تلاش‌ها برای محیا بودن شرایط، شباهتی به مکان و زیستگاه طبیعی این حیوان نداشت. شاید در محیط طبیعی زندگی آنها این کار بهتر صورت می‌گرفت. از طرفی تیم پزشکی و نگهداری در این پارک ازجمله افراد باتجربه و کارآزموده بودند که برای سلامتی این دو حیوان ارزشمند حضور آنان ضروری بود.

۹ شهریور، روز ملی یوزپلنگ

شاید برای شما جای سوال باشد که چرا روز ۹ شهریور را به عنوان روز ملی یوزپلنگ انتخاب شده است. داستانی غم‌انگیز در پس انتخاب این روز نهان است. در روز نهم شهریور سال ۱۳۷۳ که یکی از روزهای گرم منطقه بافق یزد بود، یوزی زیبا به همراه سه توله خویش در این منطقه قدم نهاد. گرما همیشه یکی از مشکلات و معظلات حیوانات ساکن در بیابان و کویر است. زیرا این هوا سبب کم شدن آب برای آنها می‌شود. این یوزپلنگ مادر نیز در آن روز به هوای سیراب کردن خود و توله‌ها برای رهایی از گرما و تلف شدن در اثر تشنگی به یکی از آبگیرهای نزدیک نخلستان می‌رود.

در کمال ناباوری با محاصره متخاصمانه محلی‌ها روبرو می‌شود. با حمله مردم به این یوزمادر و سه توله اش سبب زخمی شدن شدید مادر شده و این حیوان برای نجات جان خویش و حیران شدن پا به فرار می‌گذارد. حال بشنوید از سه توله بی‌گناه یوزپلنگ‌ها. سه توله همچنان زیر چوب و سنگ محلی‌ها بودند که یکی از افراد برای نجات جان آنها به سازمان محیط زیست اطلاع می‌دهد. تا ماموران محیط زیست برسند، یکی از توله‌ها در اثر جراحت بیش از اندازه در همانجا تلف می‌شود. دو توله دیگر با آسیب‌های جدی به یزد منتقل می‌شوند.

روز ملی یوزپلنگ…

در راه یکی از توله‌ها در اثر شدت جراحتی که داشته دوام نمی‌آورد. و در راه جان خویش را از دست می‌دهد. تنها یکی از توله‌ها به یزد رسیده و مداوای سطحی می‌شود. این توله نیز آسیب‌های جدی به سر و دیگر جوارح آن وارد شده بود. به دلیل نجات جان این حیوان، آن را به تهران منتقل می‌کنند و جان آن را نجات می‌دهند. این توله نجات یافته را ماریتا می‌نامند و او را تنها و تنها در قفس و پارک پردیسان نگهداری می‌کنند.
حال بشنوید از حال و روز مادری که توله‌های خود را در حال کتک خوردن و در ناچاری و گیجی ترک کرده بود. تمام افراد می‌دانند که خط قرمز تمام حیوانات ماده، توله‌هایشان اند. این مادر مجروح جسمی و روحی، پس از آن روز بارها و بارها برای یافتن توله‌های خویش به آن نخلستان رفته است.

اما هربار با ناامیدی روبرو می‌شد. پس از چندی با نا امید شدن از یافتن توله‌ها دیگر به آنجا باز نگشت. این روز دلخراش را که در آن دلخراش‌ترین حادثه برای ماریتا و خانواده‌اش رخ داد را به عنوان روز ملی یوزپلنگ نام نهادند.

عکس‌های این پست با زحمت و تلاش جناب آقای محمد سلامی و جعفر پناه‌پور عزیز و بزرگوار ثبت شده‌اند.