تکیه میرفندرسکی تخت فولاد اصفهان

تکیه میرفندرسکی در بخش شمال غربی آرامگاه تخت فولاد اصفهان واقع شده است. پیکر میرفندرسکی در این تکیه آرمیده است. علاوه بر وی این بقعه آرامگاه ابدی اشخاص برجسته دیگری همچون سردار اسعد بختیاری و شعرای مهم آن دوران نیز می‌باشد. میر ابوالقاسم فندرسکی یکی از اساتید و فیلسوفان دوره صفویان در اصفهان بوده است. وی آثار زیادی همچون الرساله الصناعیه، التحقیق فیها، تاریخ صفویه، شرح جوک و تحقیق المزله از خود بر جای گذاشته است. در واقع تکیه میرفندرسکی یک مدرسه بوده است که در آن چندین حجره وجود داشته است. محل سکونت خود میرفندرسکی نیز در یکی از همین حجره‌های تکیه بوده است. این تکیه در سال 1050 هجری قمری بنا گشته است. یک کتیبه زیبا با خط میر عماد حسنی که از خطاطان معروف آن دوران بوده است نیز بر سر در تکیه دیده می‌شود.

روی دیوار یکی از حجره‌های تکیه، یک پرده نقاشی وجود دارد. در این نقاشی میرفندرسکی و شیخ بهایی به تصویر کشیده شده‌اند. این نقاشی به دستور خواجه ظل السلطان آقا جوهر و به دست آقا سید حسین کشیده شده است. دیوارهای هر کدام از حجره‌های این تکیه به زیبایی هر چه تمامتر تزئین شده‌اند.

تکیه لسان الارض

در قسمت شرقی تخت فولاد تکیه لسان الارض دیده می‌شود. باستان شناسان باور دارند که این تکیه در دوران دیلمیان ساخته شده است. بخش‌هایی از تکیه نیز در دوره صفویه به آن اضافه گشته است. به همین خاطر ظاهر ساختمان اولیه تکیه احتمالا تغییر یافته است.

در این تکیه مقبره یوشع نبی را پیدا کرده‌اند که احتمالا قدیمی‌ترین قبر موجود در مجموعه تخت فولاد می‌باشد. یوشع نبی یکی از بزرگان بنی اسرائیل به حساب می‌آمده است. هویت این فرد به صورت دقیقی مشخص نمی‌باشد. اما گفته می‌شود که وی یکی از افراد قدیس قوم یهود بوده است. از همین رو نزد مردم ارزش زیادی دارد. اهالی منطقه معتقد هستند که یوشع نبی در ابتدا یهودی بوده است و پس از مدتی دین اسلام را انتخاب می‌کند.

تکیه لسان الارض متشکل از یک صحن بزرگ، یک مسجد و یک عمارت است. عمارت یا ساختمان اصلی تکیه توسط فردی به نام گالدیری خانقاه گفته شده است. این عمارت اتاق‌هایی مستطیل شکل دارد که تو در تو ساخته شده‌اند. این اتاق‌ها توسط یک راهرو به هم ارتباط پیدا می‌کنند.

تکیه شهشهانی

این تکیه در اواخر عهد قاجار بنا گشته است. این بنا را بعد از فوت آقا میر سید محمد شهشهانی می‌سازند. سپس به احترام وی نام آن را تکیه شهشهانی می‌نامند. اما علاوه بر آقا میر سید محمد شهشهانی بزرگان دیگری همچون میرزا عبدالحسین صنیع همایون، حاج میرزا بدیع موسوی و ملا مهدی شاه طوری در این تکیه مدفون هستند.

تکیه شهشهانی یکی از بقعه‌های تخریب شده تخت فولاد می‌باشد. متاسفانه تمامی بخش‌های اطراف این بقعه از بین رفته‌اند. تنها بنای باقیمانده خود بقعه می‌باشد که معماری زیبایی دارد. پلان بیرونی تکیه شهشهانی چهار گوشه بوده است. اما داخل این بنا صحنی هشت ضلعی داشته است. در هشت وجه صحن، هشت حجره قرار گرفته بود. این حجره‌ها با بقعه‌ای که در مرکز تکیه واقع شده بودند، ارتباط تنگاتنگی داشتند. بقعه قرار گرفته در وسط صحن نیز هشت ضلعی بوده است. هر وجه و ضلع این بقعه به یکی از حجره‌های تکیه راه پیدا می‌کرده است.

تکیه واله

این تکیه به دستور صدر اصفهانی ساخته شده است. صدر اصفهانی این تکیه را به شاعری اصفهانی بخشیده بود که محمد کاظم واله نام داشت. محمد کاظم واله یکی از عرفا، شعرا و خوشنویسان به نام دوره قاجاریه بوده است.

این تکیه در گذشته در باغ والهیه قرار داشته است. این باغ دارای مساحتی برابر با 15000 متر مربع بوده است. تکیه واله تنها بخش کوچکی از این باغ را در بر می‌گرفت.

صحن این تکیه فضایی مستطیل شکل است که به شکل یک باغ ساخته شده است. در انتهای صحن یک کوشک قرار دارد. پلان کوشک چلیپایی می‌باشد. در حال حاضر این کوشک به ساختمان چهار فصل معروف است.

در وسط صحن نیز ساختمان مقبره دیده می‌شود. پلان این مقبره به شکل دایره است. بخش گنبد و غلام گردشی مقبره روی هشت جرز کوتاه آجری قرار گرفته است. گنبد بقعه با کاشی کاری‌هایی دارای طرح‌هایی اسلیمی و ابیات زیبا مزین گشته است.

معماری این مقبره به گونه‌ای است که یک حالت بی وزنی خاصی به گنبد مقبره بخشیده است. این حالت تداعی گر پرواز ملکوتی روح هنرمندی است که در این بقعه آرمیده است.

تکیه خاتون آبادی

تکیه خاتون آبادی در قسمت شمال غربی تخت فولاد واقع شده است. این تکیه مدفن میر محمد اسماعیل خاتون آبادی می‌باشد. وی به مرشد صوفیه شهرت داشت. بنای تکیه در دوره حیات میر محمد که مصادف با اواخر دوران حکومت صفویان بود، ساخته شده است. در آن زمان کاربری این تکیه تحت عنوان مدرسه علمیه بوده است.

اما این مدرسه پس از مرگ میر محمد اسماعیل خاتون آبادی به مقبره وی تبدیل می‌شود. معماری این تکیه نیز در نوع خود جالب است. به گفته کارشناسان معماری تکیه خاتون آبادی تنها تکیه تخت فولاد است که دارای ویژگی‌های مسجد، مدرسه و تکیه می‌باشد.

در این تکیه چندین صحن فرعی، چند حجره و مسجدی کوچک وجود دارد. در زیر بقعه تکیه یک سرداب قرار دارد که در حال حاضر استفاده‌ای از آن نمی‌شود و خالی می‌باشد. ولی گفته می‌شود در گذشته این سرداب محل عبادتگاه میر محمد اسماعیل بوده است. پلان این بقعه چلیپایی شکل است. ساختمان بقعه از دو طبقه تشکیل شده است. در طبقه دوم یک اتاق میانی قرار دارد. این اتاق بالای مقبره میراسماعیل قرار دارد.

در اواخر دوران حکومت قاجاریان تکیه آغاباشی و تکیه آقا میرزا عباس پا قلعه ای در کنار این تکیه ساخته می‌شود. به همین خاطر مجموعه تکیه خاتون آبادی متشکل از سه تکیه می‌باشد.

تکیه بابا رکن الدین

این تکیه به عنوان قدیمیترین عمارت تاریخ دار گورستان تخت فولاد اصفهان شناخته می‌شود. قدمت این تکیه به دوره ایلخانی نسبت داده می‌شود. مقبره‌ای که در این تکیه قرار دارد متعلق به یکی از عرفای مشهور قرن هشتم به نام رکن الدین مسعود بن عبدالله بیضاوی می‌باشد. مقبره رکن الدین در عصر صفویان و احتمالا در زمان حکومت شاه عباس اول مرمت گشته است.

ساختمان بنا دارای پلانی پنج ضلعی می‌باشد. محور اصلی مقبره تطابق کاملی با قبله دارد. برای طراحی گنبد مقبره از کلاه دراویش الهام گرفته شده است. به صورتی که گنبد از 12 وجه تشکیل شده است. البته عده‌ای معتقدند که این 12 وجه در گنبد نمادی از مذهب شیعه دوازده امامی می‌باشد. گنبد با کاشی کاری‌های فیروزه‌ای رنگ تزئین گشته است.

این گنبد زیبا مزین به کاشی کاری‌هایی به رنگ سیاه، سفید و آبی دریایی است که در زمینه فیروزه‌ای رنگ کار شده‌اند.

در دیواره‌های بقعه مشبک‌هایی از جنس آجر قرار داده‌اند، تا به این وسیله نور مورد نیاز برای داخل مقبره را تامین کنند. این مشبک‌ها علاوه بر تامین نور منظره‌ای عرفانی و زیبا برای مقبره خلق کرده‌اند.

در کنار بقعه بابا رکن الدین چندین حجره وجود دارد که همگی به هم متصل هستند. یکی از این حجره‌ها به نام چله خانه شناخته می‌شد. در گذشته درویشان در این حجره به چله نشینی می‌پرداختند.

تکیه ریزی

تکیه ریزی متعلق به شیخ مرتضی ریزی می‌باشد. وی فرزند عبدالوهاب ریزی بوده است. او یکی از علمای بزرگ دوران خود به شمار میرورد. بنای این تکیه پس از مرگ شیخ مرتضی و در دوران قاجاریه ساخته شده است.

این تکیه یک بنای مربع شکل بوده است که چندین حجره اطراف آن را فرا گرفته بود. اما متاسفانه امروزه اثری از آن حجره‌ها باقی نمانده است. بقعه داخل تکیه به شکل هشت ضلعی منتظم طراحی شده است. هر چهار ضلع مقبره دارای شبکه‌های بندی‌های نورگیر می‌باشد که از جنس آجر ساخته شده‌اند. روی بقعه یک گنبد کوچک فاقد گریو قرار گرفته است که به دست هنرمند حاج سید حسن بنکدار ساخته شده است.

روی گنبد ترنجی فیروزهای رنگ بر روی زمینه آجری به سبک معقلی طراحی شده است. وقتی داخل بقعه می‌شوید نیز زیر گنبد شمسه فوق العاده‌ای را مشاهده خواهید کرد. که با ترکیب کاشی و آجر به سبک معقلی بنا گشته است.

این تکیه علاوه بر اینکه محل دفن شیخ مرتضی ریزی می‌باشد، مدفن بزرگان دیگری همچون ملا محمد جواد آدینه‌ای، محمد حسین میرزا خاقانی، آخوند ملا محمد حسین فشارکی، میر محمد مهدی خلیقی پور و ملا لطف الله شمس الواعظین نیز می‌باشد.

تکیه ابوالمعالی کلباسی

این تکیه همزمان با دوران حکومت مظفر الدین شاه قاجار و درست پس از مرگ میرزا ابوالمعالی کلباسی ساخته شد. وی یکی از مجتهدین معروف دوره قاجاریه محسوب می‌شود. ساختمان این بقعه را داماد میرزا ابوالمعالی به نام حاج میرزا احمد ملاباشی بنا نمود.

تکیه ابوالمعالی کلباسی از یک صحن و چند حجره در اطراف آن تشکیل شده است. ولی با کمال تاسف تمام آنها تخریب شده‌اند. تنها بخش باقیمانده از این تکیه بقعه وسط صحن آن می‌باشد.

این بقعه تماما از جنس آجر است. پنجره‌های مشبک منبع اصلی تامین نور این مقبره به حساب می‌آیند. در طراحی و ساخت این پنجره‌ها نهایت ظرافت و زیبایی به کار رفته است. سقف بقعه با یک گنبد آجری پوشیده شده است. این گنبد در چهار وجه با کاشی‌های ساده فیروزهای رنگ تزیین شده است. همین نوع تزئینات گنبد جلوه متفاوتی به این بنا داده است.

تکیه جعفر آباده ای

این تکیه به نام یکی از علمای مذهب شیعه به نام محمد جعفر آباده ای معروف گشته است. پیکر این عالم در مقبره این تکیه مدفون می‌باشد. بنای این مقبره نیمه کاره رها شده است. به همین خاطر سقف بقعه اصلی تکیه هیچ گونه پوششی ندارد.

پلان ساختمان این تکیه چلیپایی شکل است. بقعه در وسط چهار صحن قرار گرفته است. در دو طرف بقعه دو صحن بزرگ و دو صحن کوچک به وجود آمده است. و در اطراف هر چهار صحن حجره‌های متعددی وجود دارد.

در صحن اول یک حوض زیبا وجود دارد که به صحن جلوه خاصی داده است. وجود چند کاج کهنسال در این صحن از قدمت این تکیه خبر می‌دهد.

تکیه میرزا رفیعا نائینی

میرزا رفیعا نائینی یکی از مجتهدان عالم شیعیان در عصر صفوی بود. رفیع الدین سید محمد بن حید حسنی حسینی طباطبایی نایئنی نام اصلی این فرد می‌باشد. بقعه‌ای که در این تکیه قرار دارد متعلق به میرزا رفیعا می‌باشد.

این تکیه در دوران صفویان بنا گشته است. معماری بنا نیز از ویژگی‌های معماری همان دوران تبعیت می‌کند. در داخل تکیه میرزا رفیعا نائینی یک راهرو قرار دارد. این راهرو میان ستون‌ها و جرزهای اصلی بنا واقع شده است.

بقعه این تکیه به شکل هشت ضلعی منظم ساخته شده است. گنبدی که روی بقعه را پوشانده است دو پوش می‌باشد. پوسته خارجی گنبد دارای 15 متر ارتفاع می‌باشد و ناری شکل است. روی گنبد مزین به کاشی کاری معرق می‌باشد. پوش زیرین گنبد هم یک چشمه طاقی است که به شکل شمسه پر کاری طراحی شده است.

تکیه آقا سید رضی

تکیه آقا رضی در زمان حکومت شاه سلطان حسین صفوی ساخته شده است. آقا رضی الدین محمد موسوی اصفهانی در مقبره این تکیه دفن شده است. تکیه آقا رضی میان دو تکیه خوانساری و چهارسوقی واقع شده است.

ساختمان بقعه بنا، ساختمانی خشتی است که وسعت زیادی هم نداشته است. این ساختمان با چهار صفه طراحی شده است. بقعه این تکیه دارای پلان چلیپایی شکل بوده است. صفههای این بنا پوشیده شده از طاق و تویزه هستند. بقعه سید رضی فاقد هر گونه گنبد می‌باشد. اما تکیه سید رضی بر اثر گذشت زمان تخریب گشته است.

تکیه فاضل سراب

تکیه فاضل سراب در باغ انارستان قرار داشته است. این باغ یکی از باغ‌های چهارگانه صفوی به حساب می‌آمده است. این تکیه محل دفن ملا عبدالله تنکابنی سرابی می‌باشد.

تکیه فاضل دارای یک صحن می‌باشد که پیرامون آن را چندین حجره پر کرده‌اند. البته این حجره‌ها به مرور زمان تخریب شده و از بین رفته‌اند. در وسط صحن تکیه یک بقعه قرار دارد که بنایی آجری است. این بنا به صورت هشت ضلعی طراحی شده است. گنبد عرقچین بقعه فاضل سراب یکی از گنبدهای زیبای موجود در تخت فولاد می‌باشد.

این تکیه محل دفن بزرگان و علمای محل جوباره همچون میرزا محمد مهدی جوباره، میرزا حسن آتش و استاد حسین خطایی نیز هست. به همین خاطر عده‌ای این تکیه را با نام تکیه جوباره ای نیز می‌شناسند.

تکیه کازرونی

در اواخر دوره قاجار تکیه کازرونی به باقی تکیه‌های موجود در تخت فولاد ملحق گشت. این تکیه یکی از ارزشمندترین تکیه‌های مجموعه تخت فولاد به شمار می‌رود. حاج محمد حسین کازرونی دستور ساخت این تکیه را پیش از مرگش صادر نمود.

تکیه کازرونی یک مجموعه کامل متشکل از حوض خانه، مسجد، کاروانسرا، آب انبار و حوائج خانه بوده است.

این تکیه دارای یک صحن و چندین ورودی می‌باشد. دور تا دور صحن را حجره‌های مختلفی فرا گرفته‌اند. ساختمان بقعه نیز در وسط صحن قرار گرفته است. این بقعه به شکل هشت ضلعی منظم طراحی گشته است. این بقعه به نوعی یک چهار طاقی می‌باشد که چندین ستون سنگی و یک گنبد زیبای آجری بدون تزئینات آن را پوشانده است.

تنها آب انبار زنده در تخت فولاد اصفهان

یکی از بخش‌های جالب گورستان تخت فولاد، آب انباری است که در این مجموعه ساخته شده است. این سازه با نام آب انبار کازرونی شهرت یافته است. این آب انبار به عنوان تنها آب انبار زنده اصفهان ساخته می‌شود.

بانی این آب انبار فردی به نام محمد حسین کازرونی می‌باشد. که مقبره خود وی نیز در یکی از تکیه‌های گورستان قرار دارد. اما پیکر او مدتی به امانت در این تکیه دفن شد. سپس پیکرش را به نجف اشرف بردند و در صحن علوی دفن نمودند.  آقای کازرونی این آب انبار را وقف مردم اصفهان نمود.

حاج محمد حسین کازرونی یکی از تجار اهل خیر اصفهانی بوده است. او در زمان حکومت مظفرالدین شاه، شرکت اسلامیه و مسعودیه را تاسیس نمود. این شرکت سبب تقویت اقتصاد ملی و عدم تسلط کالاهای خارجی بر بازارهای داخلی گشت. وی در طول عمر خود بناهای زیادی ساخت که همه را وقف نمود.

معماری این آب انبار بسیار منحصر به فرد و جالب می‌باشد. بر بام این آب انبار چهار بادگیر دیده می‌شود که به شکل مناره طراحی شده است. نوک بادگیرها مزین به کاشی کاری فیروزه‌ای رنگ می‌باشد. این بادگیرها سبب چرخش هوا در آب انبار می‌شدند و از گندیدن و آلودگی آب جلوگیری می‌کردند.

ساعات بازدید از تخت فولاد اصفهان

شما میتوانید برای بازدید از تکیه میرفندرسکی و این گورستان همه روزه بین ساعت 9 صبح تا 5 بعدازظهر به این مکان بروید.

هزینه بازدید از تخت فولاد اصفهان

برای ورود به تخت فولاد و تکیه میر فندرسکی نیاز نیست هیچ هزینه‌ای پرداخت شود و شما می‌توانند به صورت رایگان از بناهای این گورستان دیدن فرمایید.

دیدنی های اصفهان

از دیگر جاهای دیدنی اصفهان می‌توان از میدان نقش جهان اصفهان، مسجد شاه، مسجد شیخ لطف الله، کاخ عالی قاپو، خانه ملاباشی، بازار قیصریه، پارک ناژوان و کاخ چهلستون اشاره کرد.

آب و هوای اصفهان

برای بازدید از دیدنی های اصفهان اطلاع از وضع آب و هوایی لازم است. به همین خاطر در این قسمت پیشبینی وضع آب و هوای اصفهان را در پنج روز آینده مشاهده می‌کنید.

أصفَهان آب و هوا

لوکیشن دقیق آرامگاه تخت فولاد اصفهان

در بخش بالا آدرس گورستان تخت فولاد اصفهان آورده شد. برای سهولت بیشتر در این مرجله لوکیشن دقیق گورستان تخت فولاد را ملاحظه می‌فرمایید.

عکس‌های این مطلب را سرکار خانم نجمه موسی تبار عزیز ثبت نموده‌اند.