زندان هارون الرشید شهرری

زندان هارون الرشید به عنوان قدیمی ترین بنای شهر ری در استان تهران شناخته می‌شود. کارشناسان قدمت این بنا را بیش از 1100 سال برآورد کرده‌اند. زندان هارون الرشید شهرری با اسامی زندان هارون یا زندان خان نیز شناخته می‌شود. البته در مورد کاربری این بنای تاریخی اطلاعات دقیقی موجود نیست. اما زندان هارون برای شیعیان یادآور امام کاظم(ع) است. ایشان حاکم برحق آن دوران بود که برعکس هارون الرشید بر دلهای مردم حکومت می‌کرد. ما در این مطلب ابتدا اطلاعاتی در مورد تاریخچه شهر ری و شخص هارون الرشید ارائه می‌کنیم. پس از آن در مورد تاریخچه زندان هارون الرشید ری و معماری آن صحبت می‌کنیم. در نهایت با اطلاعاتی در مورد مرمت این بنای تاریخی و موقعیت مکانی آن، مطلب را به پایان می‌بریم.

اگر عکس زندان هارون الرشید را مشاهده کنید از سادگی آن تعجب می‌کنید. در واقع تنها شالوده این بنای تاریخی باقی مانده و اجزای احتمالی آن از بین رفته است.

تاریخچه شهر ری

تاریخچه شهر ری چنان عظمت و اعتباری دارد که می‌تواند مایه مباهات تمام ایرانیان باشد. قدمت شهر ری در کنار شهر تهران به هزاران سال قبل می‌رسد. ری که زمانی به “شیخ البلاد” معروف بوده از لحاظ قدمت هم‌دوره شهرهایی چون بابل و نینوا بوده است. در دوران پس از اسلام نیز این شهر در کنار شهرهایی چون بغداد و نیشابور از مهمترین شهرهای حکومت اسلامی به شمار می‌رفته است.

متأسفانه حمله مغول، یورش تیموری و اختلافات قومی در ری به تدریج این شهر عظیم و باشکوه را نابود می‌سازد. به دلیل این که در این حوادث ناگوار آرامگاه حضرت عبدالعظیم در امان ماند به تدریج این منطقه با نام این زیارتگاه پیوند خورد. تا جایی که کم کم در متون تاریخی از این منطقه با عنوان قصبه شاهزاده عبدالعظیم یاد شد. اما هنوز در گوشه و کنار این شهر اصیل بقایای آثار دوران شکوه و عظمت شهر باقی مانده است.

هارون الرشید که بود؟

پنجمین خلیفه عباسی به نام هارون عباسی به هارون الرشید معروف بود. مورخان دوران حکومت او و بعدها برادرش مأمون را دوران طلایی حکومت عباسی می‌دانند. در کنار کشورگشایی و قدرت نمایی، حکومت عباسی در این دوران درگیر قیام‌های داخلی نیز بود. بنا بر مستندات تاریخی هارون الرشید شیعیان را به شدت سرکوب می‌کرد. یکی از مهمترین اقدامات ظالمانه او زندانی کردن امام کاظم(ع) و در نهایت دستور شهادت ایشان بود.

تاریخچه زندان هارون الرشید شهر ری

باستان‌شناسان قدمت این بنا را دوران آل بویه یا سلجوقیان تخمین می‌زنند. بنابراین می‌توان گفت این بنای تاریخی از قرن چهارم هجری قمری به یادگار مانده است. البته برخی معتقدند این بنا می‌تواند یکی از آتشکده های ساسانی باشد. اما به خاطر وجود اتاقک‌های کوچک مخوف در داخل بنا و ساختار مستحکم آن این مکان به زندان معروف شده است. در حالی که در هیچ یک از اسناد تاریخی از چنین زندانی نام برده نشده است. بنابراین این احتمال وجود دارد که زندان بودن این بنا ساخته و پرداخته اذهان عمومی باشد. آندره گدار باستان شناس معروف فرانسوی نیز این بنا را یکی از بناهای نظامی حکومت سلجوقیان توصیف می‌کند.

معماری زندان هارون الرشید شهرری

زندان هارون‌الرشید شهرری بنایی سنگی به شکل مکعب مستطیل است. این بنا در دو طبقه با ارتفاع تقریبی 9 متر و طول و عرض حدود 30 متر احداث شده است. مصالح بکار رفته در ساخت این بنا سنگ و گچ است. سنگ‌ها ظاهراً از نوع سنگ آتشفشانی هستند. در معماری این بنا شباهت‌هایی با معماری بناهای مذهبی و آتشکده‌ها وجود دارد. نوعی تقارن خشک و غیرعادی در ساختار بنا دیده می‌شود که می‌تواند ناشی از مقررات مذهبی باشد. ساخت بنا در دامنه کوه نیز می‌تواند به عنوان شباهت آن با آتشکده‌ها مورد بررسی قرار گیرد.

از دیگر زندان های معروف تاریخی ایران می‌توان به زندان اسکندر یزد نام برد.

مرمت زندان هارون الرشید شهرری

این بنای تاریخی گرچه در سال 1334 شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید اما اقدامات خاصی برای محافظت از آن صورت نگرفت. به همین دلیل به مرور زمان بخش‌های مختلف بنا دچار آسیب‌های جدی شد. به دلیل قدمت و ارزش تاریخی زندان هارون الرشید شهر ری در سال 1390 مرمت آن در دستور کار قرار گرفت. البته این مرمت تنها اقدامات ضروری برای حفظ بنا را شامل می‌شد. ترمیم قست‌های آسیب دیده، بازسازی مسیر دسترسی و در ورودی و نیز بندکشی و کف‌سازی این بنا در طی یک سال انجام شد.

با توجه به عدم حصارکشی و وجود نگهبان در این محوطه، در سال‌های اخیر اخبار مختلفی در مورد زندان هارون‌الرشید ری منتشر شد. زمانی گفته می‌شد این مکان به محل سکونت افراد بی‌خانمان تبدیل شده است. بار دیگر گفته شد این بنا به انبار کشاورزی تبدیل شده است. اما کارشناسان سازمان میراث فرهنگی اعلام کردند طی بازدیدهای انجام شده چنین مواردی صحت ندارد. زندان هارون الرشید شهرری کاملاً سالم و پابرجا و دست نخورده است. بازدید از زندان هارون‌الرشید ری نیز برای عموم آزاد و رایگان است.

زندان هارون الرشید شهرری کجاست؟

زندان هارون الرشید شهر ری در جنوب شرقی تهران در ابتدای جاده قدیم خراسان و در دامنه کوه‌های مسگرآباد قرار دارد. این مکان در ده کیلومتری شرق حرم حضرت عبدالعظیم حسنی قرار گرفته است. این بنای تاریخی در کنار دره‌ای نسبتاً آباد با درختان چنار، انار و انجیر است. ظاهراً این مکان در گذشته آبادی بوده ولی اکنون خالی از سکنه است. چنارهای کهنسال می‌توانند نشانه خوبی برای پیدا کردن این مکان باشند.

آدرس زندان هارون الرشید شهرری: استان تهران، شهر ری، 12 کیلومتری جاده خراسان، سه راه سیمان، دست چپ، دامنه کوه مسگرآباد

جاهای دیدنی شهر ری

از دیگر دیدنی های شهر ری می‌توان به حرم حضرت عبدالعظیم حسنی، آتشکده بهرام، تالاب عشق آباد و چشمه مرتضی علی اشاره کرد.

آب و هوای تهران

برای بازدید از جاهای دیدنی تهران، اطلاع از وضع آب و هوا لازم است. به همین خاطر در این بخش پیشبینی وضع آب و هوای شهر تهران را در پنج روز آینده مشاهده می‌کنید.

تهران آب و هوا

لوکیشن زندان هارون الرشید

در بخش بالا آدرس زندان هارون‌الرشید آورده شد. باز برای سهولت بیشتر در مسیریابی لوکیشن دقیق زندان هارون الرشید شهرری در این بخش آورده شده است.