خورجین یکی از وسایل کاربردی است که برای حمل اجناس طراحی شده است. این وسیله معمولاً توسط زنان عشایر بافته می‌شود. زنان عشایر انواع خورجین در ابعاد مختلف را برای کاربردهای متنوع تولید می‌کنند. بسیاری از وسایل عشایر در داخل چادر در انواع خورجین نگهداری می‌شود. ضمن اینکه با وجود این وسیله، مردم عشایر به سادگی وسایل خود را در هنگام کوچ حمل می‌کنند. ما در این مطلب ابتدا به دنبال پاسخ به سؤال معنای خورجین چیست؟ اطلاعاتی در مورد ریشه لغوی این کلمه بیان می‌کنیم. سپس مشخصات و انواع آن را بررسی می‌کنیم.
معنای خورجین چیست؟
معنای خورجین در لغت نامه باردان، خرج، توبره، جوال، خرجینه و کیسه بیان شده است. به عبارت ساده‌تر خورجین وسیله‌ای است شامل دو کیسه که نیمی از دهانه هر دو کیسه به هم متصل است. برخی ریشه این لغت را واژه عربی “خُرج” به معنای کیسه می‌دانند. با این تفسیر خورجین به معنی دو کیسه است. اما برخی دیگر ریشه این واژه را لغت “کور” یا “خور” به معنی “کیسه سیاه بافته شده از موی بز با ظرفیت بیست من می‌دانند. با این تفسیر این وسیله در اصل “خورگون” به معنی “چیزی شبیه خور” بوده و به مرور زمان به خورجین تبدیل شده است.
مشخصات خورجین چیست؟
انواع خورجین برای حمل بار توسط چهارپایان طراحی شده‌اند. در اصل عشایر از این وسیله برای نگهداری وسایل خود در داخل چادر یا جابجایی وسایل خود در هنگام کوچ استفاده می‌کردند. این محصول دارای دو جیب متقارن است که در دو سوی حیوان یا وسیله نقلیه قرار می‌گیرد. وزن بار موجود در هر دو جیب باید تقریباً برابر باشد تا خورجین از یک طرف سُر نخورد. این محصول به صورت دو چهارگوش با آستری از نوع گلیم بافته می‌شود. به طور معمول این وسیله در ابعاد متناسب با چهارپا بافته می‌شود. مثلاً برای استفاده بر روی شتر بزرگتر بافته می‌شود و جوال نام دارد.
امروزه اما از خورجین برای استفاده در دوچرخه، موتور، روی دسته مبل و دکور در منازل استفاده می‌شود.
انواع خورجین از لحاظ نوع بافت
خورجین ها از لحاظ بافت به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند، که در ادامه به اختصار به آنها می‌پردازیم.
قالی-خورجین
یکی از انواع خورجین محصولی است که با دو قطعه قالی چهارگوش با آستری از جنس گلیم تولید می‌شود. به عبارت دیگر سطح روی کار همانند قالی به صورت گره دار بافته می‌شود و پرزدار است.
خورجین سوزنی
یکی از انواع خورجین کاملاً به شیوه گلیم بافته می‌شود. در مرحله بعد روی جیب‌ها با سوزن دوزی آراسته می‌شود.
انواع قالی-خورجین از لحاظ طرح و نقش
همینطورخرجین‌ها از نظر نقشه به انواع زیر طبقه بندی می‌شوند.
قالی-خورجین ترنج‌دار
این نوع خورجین همانند یک قالی یا فرش کوچک طراحی می‌شود. بنابراین نقشه آنها همانند نقشه فرش دارای حاشیه، لچک و ترنج است. انواع ترنج در این نوع خورجین عبارتند از:
- ترنج لوزی: اغلب خورجین های قشقایی با یک ترنج لوزی در میانه کار بافته می‌شوند.
- ترنج چهارگوش، شش گوش و هشت گوش: نمونه‌های بافته شده با این نوع ترنج بسیار محدود است.
- و ترنج گردان غیرهندسی: این نوع ترنج به صورت کثیرالاضلاع با خطوط منحنی و گردان طراحی می‌شود.
قالی خورجین بدون ترنج
در برخی از انواع خورجین ترنج میانی وجود ندارد. طرح این کار با استفاده از نقوش تکرار شونده، افشان و پراکنده به صورت منظم یا نامنظم شکل می‌گیرد.
خرید خورجین
در حال حاضر خورجین دستباف به طور محدود و اغلب برای مصارف شخصی عشایر تولید می‌شود. اما نمونه‌های قدیمی این محصول هنوز در بازار خرید و فروش می‌شوند. همینطور بعضی از نمونه‌های قدیمی آن تحت عنوان خورجین آنتیک به فروش می‌رود. این نمونه‌ها در واقع به عنوان یک شیء عتیقه معامله می‌شوند. ارزش این محصولات غالباً به خاطر نقوش خاص و منحصر به فرد آنها است. زیرا مانند تمام دست‌بافته‌های عشایر نقش و نگارهای نمادین و انتزاعی فراوانی در این محصولات به کار رفته است.
از لحاظ کاربرد نیز در حال حاضر افراد معدودی از این وسیله برای موتورسیکلت خود استفاده می‌کنند. بیشتر این افراد نیز محصولات گلیمی یا ماشینی در اختیار دارند. محصولات جدیدی مثلاً با عنوان خورجین دوچرخه نیز در بازار وجود دارد. این محصولات در واقع نوعی کیف مدرن هستند، که با الهام از خورجین سنتی برای دوچرخه طراحی شده‌اند.
امتیاز شما به این صفحه:
خورجین چیست؟
در این مطلب به پاسخ پرسش خورجین چیست؟، مشخصات، انواع خورجین، بافت، طرح و به پرسش، خورجین چیست و خرید خورجین پرداختیم.