عصارخانه شاهی اصفهان

کارخانه روغن‌‌گیری یا عصارخانه شاهی واقع در میدان نقش جهان بنایی تاریخی و بجای مانده از دوران شاه عباس صفوی در شهر اصفهان است. عصارخانه شاهی در قدیم روغن مورد استفاده برای روشنایی میدان نقش جهان، مسجد شاه و دیگر مساجد و دربار شاه را تهیه می‌کرد. عصارخانه شاه عباس همزمان با بازار قیصریه و سردر بازار قیصریه به دستور شاه عباس ساخته شد. در ادامه متن به توضیح بیشتر عصارخانه شاهی، معماری عصارخانه شاهی، بخش‌های عصار خانه شاه عباس، ساختار، ساز و کار عصارخانه، تاریخچه عصار خانه، آدرس و لوکیشن دقیق عصارخانه شاهی می‌پردازیم.

عصارخانه شاهی

در زمان شاه عباس صفوی در دل میدان نقش جهان اصفهان، کارخانه سنتی روغن گیری ساخته شد. این کارخانه به دستور شخص شاه بنا شد. در قدیم به این بنا عصارخانه می‌گفتند. قدمت و سن این عصارخانه با بازار قیصریه و سردر بازار قیصریه یکی ست. این سه بنای تاریخی در یک زمان ساخته شدند. شاه عباس درآمد حاصل از این مکان را وقف مسجد شاه (امام ) کرده بودند. این پول صرف آبادنی مسجد و امورات مربوط به آن  می‌شد. بناهای مربوط به عصر صفوی در شهر اصفهان مورد بی‌مهری بسیاری قرار گرفت. بنای عصارخانه با وجود تمام این بی‌مهری‌ها سر پا باقی ماند و تا دوران پهلوی سرپا با همان روال سنتی باقی‌ماند. از این کارخانه‌های سنتی که نماد صنعت در گذشته ایران اند به تعداد انگشتان دست باقی‌مانده اند. شاید بتوان گفت سالم‌ترین و مشهورترین آنها عصارخانه اصفهان است.

موزه عصارخانه شاهی

در واقع این محل تاریخی در حال حاضر کاربرد موزه نیز دارد. هرچند که تقریبا هیچگونه از استانداردهای موزه و تعریف موزه را ندارد.

معماری عصارخانه عباسی

وسعت و زیربنای عصارخانه در قدیم بالغ بر 1800 متر مربع بود. با گسترش جمعیت و گذر زمان به 380 متر مربع تحلیل رفت. کارخانه روغن گیری یا همان چوغن‌گری چندین درب ورودی داشت. دربی برای ورود بزرگان و تجار بود. دربی دیگر برای ورود دانه‌های روغنی و دربی نیز برای ورود کارگران و قشر ضعیف‌تر وجود داشت.

بخش‌های مختلف عصارخانه

عصارخانه از چندین بخش مانند بارانداز، شترخان، تیرخانه، انبار و ورودی‌ها تشکیل می‌شد. امروزه از آن بنای با عظمت و پر رونق تنها تیرخانه و دو انبار باقی مانده است. مابقی بخش‌ها از بین رفته است. بارانداز این بنای تاریخی به دیگر اصناف مانند طلافروشی تبدیل شده است. فضای بنا به شکل سه گنبدی ساخته شده است. ارتفاع این گنبد تا کف 11 متر است. در سقف این بنا نورگیرهایی تعبیه شده بود و نور مجموعه را تامین می‌کرد.

ساختار و ساز و کار عصارخانه شاهی

بنا و ساختار اصلی عصارخانه از دو قطعه سنگ بزرگ ساخته شده است. این دو قطعه سنگ بر روی هم قرار می‌گرفتند. این دو قطعه سنگ به واسطه و کمک اهرمی چوبی به چهارپایی مانند الاغ و یا اسب بسته می‌شد. حرکت و نیروی محرکه لازم برای عصاری را از حرکت این چهارپایان می‌گرفتند. با این نیرو سنگ بالای آسیاب به صورت دورانی بر روی سنگ زیرین به حرکت در‌می‌آمد. با این حرکت مواد و دانه‌های روغنی به صورت خمیری  نرم می‌شدند. در بالای سنگ رویی حفره‌ای وجود دارد، که از آن دانه‌های روغنی به داخل آسیاب ریخته می‌شد.

تاریخچه عصاری و عصارخانه در ایران

در قدیم به کارخانه‌ روغن گیری عصارخانه می‌گفتند. در این مکان‌ها از دانه‌های روغنی، سوخت مورد نیاز روشنایی و یا خوراکی بدست می‌آوردند. این صنعت در تاریخ کشور ایران ریشه دارد. در متون و اسناد قدیمی شواهدی دال بر رونق این صنعت در دوران هخامنشی یافت شده است. در دوران پادشاهی داریوش بزرگ دانه‌های روغنی همچون کنجد از دیار ایران به کشور مصر صادر می‌شده است. تجار ایرانی در آن زمان این صنعت را به دیگر ولایات و کشورها می‌بردند. این صنعت در دوران صفویه نیز به همین اهمیت به رونق خویش ادامه داده بود. در دوران شاه عباس صفوی این فن و حرفه به نقطه اوج خود رسید.

آدرس دقیق عصارخانه شاهی اصفهان

برای دیدن این بنای تاریخی عصر صفویه، باید به شهر اصفهان بیایید. این بنا در دل میدان نقش جهان، جنب ورودی بازار قیصریه، بازار قنادها و بازار عصاری قرار گرفته است.

قیمت بلیط ورودی عصارخانه اصفهان

برای بازدید از این مکان تاریخی همچون بسیاری از آثار باستانی دیگر مستلزم تهیه بلیط است. بهای بلیط و ورودی این مکان برایی گردشگران داخلی 3500 تومان و برای گردشگران خارجی 20000 تومان است.

اماکن تاریخی و دیدنی نزدیک عصارخانه شاهی اصفهان

در نزدیکی این بنای تاریخی بسیاری از اماکن دیدنی دیگر وجود دارد. این اماکن هم دوره و هم قدمت این بنای تاریخی اند. ازجمله این بنا و اماکن می‌توان به میدان نقش جهان، عالیقاپو، مسجد شاه، مسجد شیخ لطف الله، بازار قیصریه و سردر بازار قیصریه را نام برد.

همین‌طور قبل یا بعد از بازدید این مکان تاریخی می‌توانید دمی را در کافه گالری قیصریه یا کافه حج میرزا بیاسایید و قهوه یا چایی نوش جان بفرمایید.

پیشبینی وضع و آب وهوای اصفهان

قاعدتا برای بازدید از هر جاذبه طبیعی یا تاریخی، می‌بایست وضع آب و هوایی شهر یا منطقه آن را بررسی نمود. تا هم بتوان برنامه‌ریزی مناسبی کرد. هم این که با لباس مناسب بازدید و سفر را آغاز نمود. بدین منظور می‌توانید دمای فعلی و پیش‌بینی وضع آب و هوایی شهر اصفهان را در پنج روز آینده مشاهده نمایید.

شهر اصفهان آب و هوای

لوکیشن دقیق عصارخانه شاهی اصفهان

در قسمت بالا آدرس دقیق این مکان آورده شد. در قسمت زیر به منظور مسیریابی بهتر لوکیشن دقیق این بنا آورده شده است. شما می‌توانید با استفاده از گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به بنا مسیریابی کنید.

عکس‌های این پست را سرکار خانم مهدیه زمان‌خانپور عزیز عکاسی نموده‌اند.