برج مقبره سه گنبد ارومیه

سه گنبد ارومیه

ارومیه مرکز استان آذربایجان غربی می‌باشد. این شهر طبیعت بکر و فوق‌العاده‌ای دارد. در کنار این طبیعت زیبا، بناهای تاریخی زیادی نیز دارد که از جاهای دیدنی ارومیه می‌باشند. برج مقبره سه گنبد ارومیه به عنوان یکی از بناهای تاریخی فوق‌العاده شهر ارومیه معرفی می‌گردد. بنای سه گنبد ارومیه در قلب خود، اسناد تاریخی زیادی را جای داده‌است. محققان این برج تاریخی را مربوط به زمان سلجوقیان می‌دانند. در این مطلب مجموعه اطلاعات کامل و جامعی درباره تاریخچه، شکل ظاهری، خصوصیات و ویژگی‌‌های بنا، نوع معماری، آدرس و ساعات بازدید برج سه گنبد آجری ارومیه ارائه می‌نماییم.

بسیاری از افراد معتقدند که قبل از هر سفر و بازدید باید در مورد مقصد اطلاعات کسب کرد. این کار به آنها دید باز و امنیت خاطر در ارتباط با مقصد می‌دهد. آنها با این اطلاعات به دیدن و بازدید از بناهای تاریخی می‌روند تا بهتر بتوانند از آن بهره ببرند. مقبره سه گنبد ارومیه نیز جزء همین جاهای دیدنی می‌باشد.

تاریخچه برج مقبره سه گنبد ارومیه

برج مقبره سه گنبد ارومیه در شمال غرب ایران و در شهر ارومیه قرار گرفته است. نام‌گذاری این بنا نشان می‌دهد که این اثر به عنوان مقبره و برج شناخته می‌شود. اما آنچه از نامش پیداست توقع دیدن گنبد از این بنا داریم. با رسیدن به این بنا و دیدن آن درمیابیم که گنبدی وجود ندارد. حتی یک گنبد.

نوع معماری و سایر مشخصات برج مقبره سه گنبد ارومیه نشان می‌دهد که این بنا مربوط به قرن ششم هجری می‌باشد. این یعنی این برج در زمان سلجوقیان ساخته شده‌است. این برج با عظمت با توجه به سن بالایی که دارد، حوادث بسیاری را از سر گذرانده است. کاربری این بنا در اصل برج نبوده و برای آرامگاه ساخته شده است. آرامگاه این بنای تاریخی، 800 سال عمر دارد. بنای سه گنبد ارومیه برای باستان شناسان و سایر مردم بسیار سودمند و حائز اهمیت می‌باشد. چون این بنا اطلاعات زیادی با خود به‌همراه دارد.

شواهد و مجموعه بررسی‌ها نشان می‌دهد که سه گنبد ارومیه تا قرن 19 به‌عنوان یک اثر تاریخی مطرح نبوده اما کم‌کم شکل و نوع معماری این بنا مورد توجه واقع شده‌است. از نظر مکانی این برج در دوره ساخت، در خارج از شهر قرار داشته و با پیشرفت شهر امروزه در دل شهر قرار دارد.

مقبره سه گنبد ارومیه در جنوب شرقی شهر ارومیه واقع شده و سال ساخت آن به 580 هجری قمری و یا ۵۶۳ شمسی باز می‌گردد. در حال حاضر مرمت و بازسازی لازم برای ممانعت از ریزش و آسیب به بنا انجام شده‌است. این بازسازی، سه گنبد ارومیه را به‌خوبی حفظ می‌نماید.

معرفی برج مقبره سه گنبد ارومیه

برج مقبره سه گنبد ارومیه یک آرامگاه می‌باشد. این آرامگاه به شکل استوانه‌ای دایره وار و برج‌مانند ساخته شداست. داستانهای بسیاری برای کاربری این بنا وجود دارد. گروهی معتقد اند این برج استوانه‌ای کاربری آرامگاه داشته. این در حالیست که دسته دوم اعتقاد دارند این مکان آتشکده‌ای از دوران ساسانی ست. برای اثبات این فرضیه اسناد کافی وجود ندارد. صرفا از روی شکل و ظاهر این برج این دیدگاه استنباط می‌شود. برای ساخت برج مشهور از آجر و سنگ استفاده شده‌است. به همین علت به آن برج آجری سه گنبد نیز می‌گویند.

همانگونه که در قسمت بالا گفته شد این برج از سنگ و آجر ساخته شده. به گونه‌ای که تا ارتفاع 6.3 متر از سنگ های خاکستری رنگ و تراش خورده پوشیده شده است. بخش آجری آن از این ارتفاع به بعد دیده می‌شود. پس از این ارتفاع آجرها نمایان می‌گردند. این آجرها چهارگوش بوده و تا بالای برج ادامه دارند.

شواهد تاریخی نشان می‌دهد که برج مقبره سه گنبد ارومیه توسط منصور‌بن‌موسی بنا شده و مربوط به سال 580 هجری قمری و دوران سلجوقی است.

 خصوصیات ظاهری و توصیف بنای سه گنبد ارومیه

درب ورودی برج سه کتیبه دارد. این کتیبه‌ها به زبان کوفی نوشته شده اند. کتیبه‌های این سردر از نمونه سنگ‌های تراش خورده هستند. تاریخ بنای سه گنبد ارومیه نیز با استناد به همین کتیبه‌ها مشخص می‌شود. بر روی قسمت انتهایی این کتیبه‌ها، تاریخ سال 580 هجری قمری ثبت شده و این موضوع تاریخ ساخت برج آجری سه گنبد را به خوبی مشخص می‌نماید.

یر أساس همین کتیبه‌ها و مستندات، شیث قاطه المظفری فردی است که دستور ساخت این بنای تاریخی را صادر کرده‌است. شیث قاطه المظفری از فرمانروایان مربوط به حکومت سلجوقی بود.

شکل ظاهری برج نشان می‌دهد که این بنا ارتفاعی برابر با 13 متر دارد و با قطری برابر با 5 متر نیز ساخته شده‌است. این مقبره برای ورود، دو درب مجزا و تفکیک شده را در‌نظر‌گرفته و دو بخش شیون‌گاه و سرداب نیز دارد.

طبقات برج سه گنبد ارومیه

در چهار طرف مقبره دریچه‌هایی احداث شده که گویا از همان دوران است. بنای مشهور در دو طبقه ساخته شده است. سرداب آن دارای یک پوشش منحنی گونه است و با همین منحنی نیز از طبقه دوم جدا می‌شود. در ورودی این سرداب ارتفاعی برابر با 170 سانتی متر دارد و بسیار کوچک است.

درون طبقه دوم یک مقبره دیده می‌شود. در ورودی این اتاق ارتفاعی برابر با 250 سانتی متر دارد.

در هر دو سمت بنا نورگیر‌هایی تعبیه شده. این نورگیرها جهتی شمالی-جنوبی دارند. نورگیرها به خوبی با فضای طبقه اول و دوم ارتباط برقرار می‌کنند. این ارتباط از طریق 4 کانال بر قرار شده است. افراد زیادی در رابطه با نورگیر بودن این روزنه‌ها اتفاق‌نظر دارند.

اجزای برج سه گنبد ارومیه

برای طبقه دوم و اول، دو درب متفاوت در‌نظر‌گرفته شده‌است. درب این بنا در طبقه اول از نوع آهنی بوده و بعد از ساخت بنا ساخته شده‌است. درب طبقه دوم نیز از درب‌های دو لنگه چوبی است. این درب نیز مربوط به دوران بعد از ساخت بنا می‌باشد. برج دارای یک دخمه است و بر روی قسمت فوقانی آن آرامگاهی آجری دیده می‌شود. معماری این آرامگاه با کتیبه و نقش‌های هندسی نمایان می‌شود و از جنس گچ و سنگ می‌باشد. این نوع معماری در درب ورودی مقبره بسیار خودنمایی می‌کند.

سقف سه گنبد ارومیه

در سقف این مقبره نیز گنبد قابل رویت است. دیوارهای برج دچار آسیب و صدمه نشده‌اند. درب ورودی آن در قسمت شمالی با سه کتیبه و نقوش جذاب نمایان می‌شود. مقرنس کاری با تزیین ساده نیز در قسمت فوقانی درب قابل مشاهده می‌باشد.

اتاقی که به مقبره اختصاص یافته دارای ابعاد مربعی می‌باشد. در واقع جذابیت معماری این اثر مربوط به جا گرفتن این اتاق مربعی در دل یک استوانه می‌باشد. اطراف این مقبره به شکل دایره‌ای ساخته شده و در آخر نیز گنبدی بر روی آن قرار گرفته‌است. در گوشه‌های اتاق مقبره نیز می‌توانید مقرنس کاری قرینه‌ای، طاق‌نماها با شکل هلالی، کاربندی‌ها و … را ملاحظه نمایید. ظاهر سقف از نوع قبه‌ای می‌باشد. آجرهای این سقف نیز به صورت دایره‌ای حول یک محور به کار گرفته شده‌اند.

کف اتاق این آرامگاه نیز در درون دخمه بسیار آسیب دیده و تنها قسمت‌های کمی از آن نمایان است. دخمه مملوء از طاق‎های آجری در شکل هلالی می‌باشد. قسمت کف و تحتانی دخمه با آجر پوشانده شده‌است. این آجرها با طرح و اشکال هندسی جذاب نمایان می‌باشند. اما ارتفاع دقیق این دخمه معلوم نیست. این موضوع به دلیل نابودی سقف دخمه می‌باشد.

علت محبوبیت برج سه گنبد ارومیه

علت جذابیت مقبرهعلاوه بر گنبد مرتفع برابر با 9 متر، رنگ‎آمیزی، تزیین و نقوش هندسی بر روی آجر و سنگ نیز می‌باشد.

در جوار گنبد ارومیه می‌توانید مقبره‌های دیگری را نیز رویت نمایید. این مقبره‌ها با توجه به تقدس این مکان تاریخی در آن‌جا شکل گرفته‌اند. در واقع این مقبره مربوط به اقشار بالا دست جامعه بوده و امروزه نیز از آن‌ها چیز زیادی باقی نمانده‌است. این مقبره نیز از نقوش هندسی فوق‌العاده بهره مند شده‌است.  کاشی‌کاری در آن زمان بسیار رایج بوده اما در این آرامگاه رنگ‌آمیزی دیده نمی‌شود. معمار با سلیقه این مقبره از سنگ و آجرهای قهوه ای در نوع درخشان استفاده کرده‌است. این مصالح جایگزین خوبی برای رنگ‌آمیزی بنا می‌باشد. البته از این تزیینات نیز چیز زیادی باقی نمانده‌است.

آدرس برج مقبره سه گنبد ارومیه

این برج آجری و تاریخی در استان آذربایجان غربی، شهر ارومیه قرار گرفته است. پس از ورود به شهر ارومیه یه  خیابان استاد برزگر، در مجاورت دروازه بازار بروید.

علت نامگذاری

در سه طبقه  این بنا سه گنبد دیده می‌شود. همین موضوع را عامل نام‌گذاری آن می‌دانند. بعضی از مورخان نیز علت این نام‌گذاری را قرار گرفتن دو بنای تاریخی دیگر در یک روستا مجاور به این بنای تاریخی معرفی می‌کنند.  این روستا در شهر سلماس بوده و چهریق نام دارد.

ساعت بازدید

این اثر در تاریخ 15 آذر ماه سال 1314 در لیست آثار ملی ایران با شماره ثبت 242 قرار گرفته‌است. ساعت بازدید از این مکان تاریخی از ساعت نه صبح تا ساعت 7 شب می باشد. یک تا 2 ساعت زمان برای بازدید از این برج در‌نظر‌گرفته شده‌است.

امکانات بنای سه گنبد ارومیه

از امکانات این مقبره تاریخی می‌توان به وجود استراحتگاه و اقامتگاه، سرویس بهداشتی، رستوران، دسترسی به وسایل نقلیه، دسترسی به اینترنت و پوشش شبکه و بوفه اشاره کرد. وجود این امکانات امکان یک مسافرت راحت  بدون درسر را برای سایر افراد فراهم می‌کند.

جاهای دیدنی ارومیه بسیار است. بنابراین می‌توانید از سایر مقبره‌ها، تپه‌های باستانی و دیگر جاهای دیدنی ارومیه در کنار این مقبره دیدن نمایید. مقبره‌های استان آذربایجان غربی گزینه مناسبی برای بازدید هستند. بسیاری از این مقبره‌ها به برج مقبره سه گنبد ارومیه شباهت دارند. این شباهت نشان می‌دهد که برج و سایر این مقبره‌ها به دوران سلجوقی تعلق دارند. مقبره‌های این دوران تلفیقی از هنر ایرانی و اسلامی می‌باشند. از این رو جزء دوران‌های مهم برای ایرانیان به‌حساب می‌آیند.

جلوه هنر اسلامی-ایرانی در نقوش هندسی و سایر تزیینات این مقبره‌ها کاملاً مشخص و واضح می‌باشد. این نقوش بخش اعظمی از زیبایی این مقبره‌ها را موجب می‌گردند.

از دیگر جاهای دیدنی ارومیه باید به قلعه هلاکوخان، بازار ارومیه، آبشار سوله دوکل، کاظم داشی، تالاب گلمرز، کلیسای سورپ گئورگ، مسجد جامع ارومیه، دریاچه ارومیه،  مارمیشو و … اشاره کرد.

آب و هوای شهر ارومیه

برای برنامه ریزی و مدیریت یک بازدید و سفر عالی نیاز است، تا از شرایط محیطی مطلع شد. بدین سبب در بخش پایین پیشبینی وضع آب و هوایی شهر ارومیه در پنج روز آینده آورده شده است.
ارومیه آب و هوای

لوکیشن دقیق برج و مقبره سه گنبدان ارومیه

در قسمت‌ بالا به آدرس این بنای اشاره شده است. برای یافتن و مسیریابی بهتر این مقبره‌ در این قسمت لوکیشن دقیق این بنا آمده است. شما می‌توانید با استفاده از گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این مکان تاریخی را مسیریابی کنید.

عکس‌های این پست را جناب آقای امیرحسین ممتازی عزیز ثبت نموده‌اند.