عمارت موسی خانی شهربابک

عمارت موسی خانی شهربابک از جاذبه‌های گردشگری استان کرمان می‌باشد که در دوران قاجار ساخته شده است. تاریخ احداث بنا مربوط به سال‌های 1227- 1232 هجری شمسی بوده و از عمر آن حدود 200 سال می‌گذرد. این عمارت از خانه های تاریخی ایران در واقع خانه موسی خانی شهربابک است، که به دلیل مجلل بودن عمارت نامیده می‌شود. با ما همراه باشید تا در این مقاله به معرفی، بیان تاریخچه، نوع معماری و نحوه دسترسی عمارت موسی خانی شهر بابک بپردازیم.

شهر بابک

شهربابک یکی از شهرهای تاریخی کشورمان محسوب می‌شود به همین دلیل برخی از تاریخ نویسان آن را به اردشیر بابکان نسبت می‌دهند. با توجه به اینکه شهربابک دارای جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی متنوعی است، سالانه گردشگران زیادی از آن دیدن می‌کنند.

معرفی عمارت موسی خانی شهربابک

عمارت موسی‌خانی شهر بابک دارای مساحتی معادل 7500 متر مربعی می‌باشد که 2300 آن زیر بنا و 5200 متر آن شامل باغ عمارت است. عمارت ذکر شده نمونه بارز معماری سنتی و هنر و ذوق معمار ایرانی می‌باشد. تزئینات منحصر به فرد سیم و سکه در بخش‌های مختلف نمای بنا آن را به یکی از زیباترین عمارت‌های ایرانی تبدیل کرده است.

بخش دوم عمارت موسی خانی شهربابک را باغی تشکیل می‌دهد که دارای دیوارهایی هشت متری است. حیاط آن نیز با آجر مفروش شده و حوضی با رنگ‌بندی چشم نواز در آن قرار دارد. بنا در سال 1371- 1373 بازسازی شد و همچنین در تاریخ 12/ 11/ 1381 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

تاریخچه عمارت موسی خانی

فرزند دوم سلطان محمود (ابوالحسن خان)، قبل از تاجگذاری آقا محمدخان حاکم شهر بوده است. ابوالحسن خان پس از کور شدن، از حکومت کنار رفت و به جای او، برادرزاده‌اش (حاج محمد علی) اداره امور را به عهده گرفت. پس از حاج محمد علی نیز فرزندش در شهربابک به حکومت رسید.

حکومت حاج محمد علی (ملقب به حاج آقا)، همزمان با سلطنت محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار بود. حکومت 30 ساله حاج آقا بر شهر بابک سبب شد که موقوفات بسیاری از وی برجای بماند. عمارت موسی‌خانی شهربابک نیز بزرگ‌ترین عمارتی است که در زمان وی (سال 1227- 1232 هجری شمسی) بنا نهاده شد.

معماری خانه موسی خانی شهر بابک

بنای عمارت موسی‌خانی شهربابک در دسته بناهای مسکونی اعیانی و حاکم نشین این شهر می‌باشد. بنا دارای دو بخش اندرونی و بیرونی است. حیاط در بخش مرکزی قرار دارد. تزئینات عمارت موسی خانی شامل گچبری و سیم در بخش نمای آن می‌باشد.

مهم‌ترین تزئیناتی که برای ساخت خانه از آن بهره گرفته‌اند شامل نقوش حیوانی کبوتر، نقوش گیاهی سرو کوهی، گل و بوته و همچنین نقوش هندسی شمسه و قاب‌بندی است.

برای ساخت عمارت از مصالح مختلفی از قبیل خشت خام، گل رس، کاه، آهک، گچ، سنگ، چوب و شیشه استفاده شده است. جالب است بدانید که نوع چوب‌های بکار رفته در پنجره‌ها و ستون‌ها با یکدیگر متفاوت می‌باشد. در ساخت در، پنجره و ارسی‌ها از چوب گردو و برای ساخت ستون‌ها و حایل‌ها از چوب درخت توت استفاده شده است.

عمارت در دو طبقه ساخته شده و دارای سه ضلع شمالی، جنوبی و غربی می‌باشد. اتاق‌های اصلی دارای ابعاد 4 در 7 متر، در دو طبقه هستند. در هر جهت شمالی، جنوبی و غربی، 5 اتاق ساخته شده است. تمامی بخش‌های عمارت در مجموع دارای 60 اتاق کوچک و بزرگ می‌باشند.

دو طبقه عمارت موسی‌خانی دارای جلوه چهار فصل هستند. در بخش شمالی و زمستانه‌ی شاه نشین اتاق پنج دری قرار دارد. در بخش جنوبی و تابستانه‌ی آن نیز اتاق‌های سه دری ساخته شده است. ورود به بخش اندرونی از جبهه جنوب شرقی امکان‌پذیر می‌باشد. به بیان دیگر می‌توان این گونه اظهار داشت که در پشت سر در هشتی بخش اندرونی قرار دارد. بدین ترتیب به راحتی می‌توان به انبار غله، بادگیر و قسمت‌های دیگر دسترسی داشت.

ضلع شمالی

ضلع شمالی عمارت موسی‌خانی مربوط به بخش زمستانی آن بوده و در دو طبقه ساخته شده است. این بخش دارای یک بادگیر دوقلو می‌باشد که بیشتر برای استفاده در فصل بهار کاربرد دارد. جالب است بدانید که این بادگیرها در زمان فرج الله خان که نوه موسی خان بود، به برج‌هایی برای نگهبانی مبدل گشت.

ضلع شمالی شامل حیاط مرکزی، ایوان در محور باریکه‌ها و سه دری (در طرفین عمارت به صورت قرینه) می‌شود. پیشتر ضلع شمالی عمارت موسی خانی شهربابک امروزه به عنوان موزه مردم شناسی تبدیل شده است. و گردشگران می‌توانند از آن دیدن نمایند.

ضلع غربی

همینطور ضلع غربی عمارت موسی خانی در فصل تابستان مورد استفاده ساکنین قرار می‌گرفت. در این ضلع یک بادگیر بزرگ و با ارتفاع ساخته شده است. البته لازم به ذکر است که قسمت تاج این بادگیر در سال 1365 تخریب شد. وجود بادگیر سبب خنک شدن بیشتر اتاق‌ها در فصل گرما می‌گشت.

بادگیرها علاوه بر قسمت غربی، در ضلع شمالی نیز ساخته شده است که در نهایت سبب مطبوع ساختن بیشتر هوای داخل عمارت می‌شد. نکته جالب دیگری که در این عمارت به چشم می‌خورد این است که در تقاطع ضلع شمالی و غربی، انبار غله طراحی شده است. بدین ترتیب انبار دمایی کمتر از تمامی نقاط ساختمان را دارد.

درواقع ضلع غربی و شرقی دارای پنج دری، سه دری (به صورت قرینه) بوده و در طرفین آن راهروهایی ساخته شده است. اگر ضلع غربی بنا را امتداد دهیم، در پشت پنج دری ایوان، فضای بیرونی قرار دارد.

ضلع جنوبی

ضلع جنوبی عمارت موسی خانی شهربابک، قسمت بهار نشین آن محسوب می‌شود. تمامی اتاق‌ها و حتی ایوان اصلی به باغ بزرگ و حیاط داخلی ضلع جنوبی مشرف هستند. ضلع جنوبی به شکلی طراحی شده است که رو به باغ عمارت قرار دارد.

ضلع جنوبی دارای دو ایوان است که در دو طبقه به صورت متقارن و یک ایوان اصلی طراحی شده است. برج اصلی در تقاطع ضلع غربی و جنوبی بوده که بر رودخانه و تمامی قسمت‌های خانه مشرف می‌باشد. در ضلع جنوبی با توجه به موقعیت زمین، صرفا طاق‌ نماها ایجاد شده‌اند.

حیاط مرکزی فضای اندرونی در بخش میانی بوده که شامل حوض مستطیلی بزرگی است که اطراف آن را باغچه‌ها در بر گرفته‌اند.

نحوه دسترسی به عمارت موسی خانی

برای بازدید از عمارت موسی خانی ابتدا باید به استان کرمان و شهربابک بروید. در شهر بابک به خیابان شریعتی رفته و سپس خود را به بلوار شهید بهشتی جنوبی برسانید. مسیریابی را می‌توانید به وسیله نرم افزار گوگل مپ گوشی خود به سادگی انجام دهید.

غار ایوب، آتشکده آذربغ، حمام حاجی آخوند، باغ شاهزاده ماهان نیز از جمله دیدنی‌های استان کرمان بوده که در نزدیکی عمارت موسی خانی شهربابک می‌باشد.

جاهای دیدنی شهربابک

از دیگر دیدنی های شهر بابک می‌توان به دودکش های جن شهربابک و آینه طبیعی شهر بابک یا دریاچه نمک اشاره کرد.

آب و هوای شهر بابک

برای بازدید از جاهای دیدنی شهربابک دانستن شرایط جوی و آب و هوایی این شهر از نکات مهم است. در این بخس برای گردشگرانی که به این شهر سفر می‌کنند، آب و هوا و شرایط جوی شهر بابک آورده شده است. با مراجعه به این بخش می‌توانید از شرایط جوی این شهر در هر روز آگاهی یابید.

شهربابک آب و هوا

لوکیشن دقیق عمارت موسی خانی شهربابک

در بخش‌های بالا به آدرس و مسیرهای منتهی به این عمارت تاریخی اشاره شده است. در این قسمت لوکیشن دقیق این خانه تاریخی آورده شده است. با مراجعه به این بخش و با کمک نرم افزارهای نقشه خوانی همچون گوگل مپ تا رسیدن به این خانه و عمارت تاریخی را مسیریابی کنید.

اگر روش استفاده از گوگل مپ را نمی‌دانید با لمس و کلیک بر روی این قسمت می‌توانید با روش استفاده از این نرم افزار آشنا شوید.