خانه موزه عروسک و اسباب بازی کاشان در یکی از خانه های تاریخی کاشان برپا شده است. این موزه یکی از موزه های خصوصی ایران است که توسط یکی از فعالان عرصه هنرهای نمایشی راه‌اندازی شده است. او با تلاش فراوان مجموعه‌ای ارزشمند از عروسکهای قدیمی خیمه شب بازی در این موزه جمع کرده است. موزه های عروسک در ایران قدمت چندانی ندارند، اما در همین زمان کم با استقبال خوبی مواجه شده‌اند. در حال حاضر در موزه عروسک در شهر کاشان یک اقامتگاه بومگردی نیز برپا شده است. ما در این مطلب ابتدا اطلاعات کاملی در مورد ایده اولیه، داستان عروسک‌ها و فعالیت‌های خانه موزه عروسک و اسباب بازی کاشان بیان می‌کنیم.
در بخش بعدی اطلاعات مختصری در مورد عروسک های محلی ایران و عروسک بافی در روستا ارائه می‌کنیم. در ادامه دیگر موزه های عروسک در ایران اعم از موزه عروسک تهران و موزه عروسک اصفهان را معرفی می‌کنیم.
ایده اولیه خانه موزه عروسک و اسباب بازی کاشان
راه‌اندازی موزه عروسک در کاشان نتیجه دنبال کردن یک رؤیای شخصی است. “امیر سهرابی” فردی است که علاقه شخصی او به دنیای عروسک‌ها و نمایش عروسکی چنین رؤیای شیرینی را رقم زده است. ده سال پیش او دانشجوی تئاتر با گرایش ادبیات نمایشی در تهران بود. اما علاقه شخصی به بازی‌ها و نمایش‌های فولکلوریک ایرانی او را درگیر پروژه‌هایی با این موضوع کرد. مشارکت در پروژه تهیه دائره‌المعارف بازی‌ها و سرگرمی‌های ایران اولین فعالیت او بود.
او برای این پروژه به چندین استان کشور سفر کرده و تحقیقاتی در این زمینه انجام داد. ایده اولیه موزه عروسک در همین روزها شکل گرفت. او تصمیم گرفت با گردآوری مجموعه‌ای از عروسکهای محلی ایران نمایشگاهی برپا سازد. در همین راستا در فاصله سالهای 86 تا 90 او با سفر به مناطق مختلف، عروسکهای قدیمی را جمع‌آوری کرد. حاصل این سفرها علاوه بر عروسک های محلی ایران، تألیف کتاب “عروسک پشت پرده و خیمه شب بازی در نائین و اصفهان” بود.
عزم ساختن
با برپایی نمایشگاه و مشاهده بازخورد مثبت آن در میان مخاطبان، آقای سهرابی تصمیم گرفت جدی‌تر به این موضوع بپردازد. اما تصمیم برای ترک تهران و دنبال کردن رؤیای شخصی تصمیم آسانی نبود. در نهایت آقای سهرابی میان زندگی و شغل بی‌دردسر در تهران و یک ماجراجویی بزرگ گزینه دوم را انتخاب می‌کند. او برای راه‌اندازی موزه عروسک، خانه‌ای بسیار قدیمی و تقریباً خرابه در کاشان خریداری می‌کند. این خانه قدیمی متعلق به شاعر و روحانی کاشانی، جعفر علامه فیضی، بوده و حدود 150 سال قدمت دارد.
سهرابی هم‌زمان با مرمت و بازسازی خانه به دنبال گردآوری قدیمی‌ترین عروسک های محلی ایران به اقصی نقاط کشور سفر می‌کند. در نهایت این روزها خانه موزه عروسک و اسباب بازی کاشان به جایگاه خود را در میان موزه های ایران دست یافته است. اما آقای سهرابی همواره به دنبال ایده‌های تازه برای جلب مخاطب و اثرگذاری بیشتر است.
عروسکهای موزه عروسک در کاشان از کجا آمدند؟
عروسکهای خانه موزه عروسک و اسباب بازی کاشان از عروسکهای عتیقه و عروسکهای بازسازی شده تشکیل شده‌اند. برخی نمونه‌های اصلی و بسیار قدیمی حاصل سفرهای آقای سهرابی به شهرهای مختلف و یافتن فعالان قدیمی این عرصه است. در همین مدت کوتاه، موزه عروسک کاشان موفق شد در حوزه کودک و نوجوان و پژوهش به عنوان موزه برتر شناخته شود. با افزایش شهرت و محبوبیت آن در میان مخاطبان، مجموعه عروسکهای موزه توسط علاقمندان تکمیل شد. به طوری که بخشی از موزه به عنوان بخش عروسکهای ملل افتتاح شد. در این بخش، عروسکهای اهدایی گردشگران خارجی از کشورهای مختلف به نمایش گذاشته شده است.
داستان عروسکهای قدیمی موزه عروسک در کاشان
آقای سهرابی خاطرات جالبی از نحوه جمع‌آوری عروسکهای قدیمی دارد. او برای تکمیل مجموعه خود به دنبال عروسک‌گردان‌های قدیمی و فعالان خیمه شب بازی می‌رود. در گذشته شغل عروسک گردانی یا خیمه شب بازی وجهه اجتماعی بالایی نداشته است.
مردم این افراد را به نام مطرب، شعبده باز یا حقه باز می‌نامیدند. به همین خاطر پیدا کردن پیرمردهایی که روزگاری در جوانی به این کار مشغول بودند کار آسانی نیست. آقای سهرابی موفق می‌شود تعدادی از این افراد را پیدا کند. او خیمه شب بازی به نام “حسن لوئیان” معروف به “حسن حقه‌باز” را در اصفهان پیدا می‌کند. این فرد یک مجموعه عروسک نخی و دستکشی به موزه اهدا می‌کند.
خیمه شب بازی ها
یکی دیگر از خیمه‌شب‌بازهای قدیمی در یکی از روستاهای نائین پیدا می‌شود. این پیرمرد تحت تأثیر نگاه منفی جامعه به شغلش به سختی راضی به مصاحبه می‌شود. حتی وقتی آقای سهرابی سراغ عروسک‌هایش را می‌گیرد از جای آنها اظهار بی‌اطلاعی می‌کند. اما کم‌کم با مشاهده اشتیاق و علاقه آقای سهرابی همکاری می‌کند. او تعریف می‌کند که خیمه شب بازی را از پدربزرگ خود آموخته است. او مجموعه‌ای از عروسکهای پدربزرگ را در اختیار داشته که با آن نمایش عروسی پسر پادشاه را اجرا می‌کرده است.
پس از جلب اعتماد پیرمرد، او عروسک های قدیمی را که سالها در کنج خانه خاک خورده بودند به آقای سهرابی نشان می‌دهد. بر طبق گفته پیرمرد پدربزرگ او سال 1315 فوت می‌کند و پیرمرد تا سال 1350 با این عروسک‌ها نمایش اجرا می‌کرده است. با بررسی عروسک‌ها و تطبیق آن با گفته‌های پیرمرد مشخص می‌شود که عمر عروسک‌ها حدود 130 تا 150 سال است. در نتیجه قدیمی ترین عروسک های خانه موزه عروسک و اسباب بازی کاشان از نائین به کاشان می‌رسند.
اقامتگاه بومگردی خانه موزه عروسک و اسباب بازی کاشان
در سال 98 ایده جدیدی باعث می‌شود ساختار این مجموعه تغییر کند. آقای سهرابی تصمیم می‌گیرد با راه‌اندازی اقامتگاه بومگردی خدمت تازه‌ای در این مجموعه ارائه دهد. به همین خاطر بازسازی زیرزمین خانه آغاز می‌شود. عروسک‌ها که تا به حال در اتاق‌های پیرامون حیاط نگهداری می‌شدند در زیرزمین جانمایی می‌شوند. حالا موزه عروسک در زیرزمین و اقامتگاه بومگردی در اتاق‌های خانه برپا شده است. در نتیجه مسافران کاشان می‌توانند با اقامت در این مجموعه از تماشای موزه عروسک و برنامه‌های مختلف آن نیز لذت ببرند.
7 اتاق در پیرامون حیاط این خانه قاجاری به یک اقامتگاه بومگردی تبدیل شده است. دکوراسیون داخلی این اتاق‌ها به سبک سنتی بوده و از المان‌های رنگارنگ و جذابی مانند عروسک های محلی ایران در آن استفاده شده است. به دلیل فضای منحصر به فرد و تماشایی، این اقامتگاه بومگردی کاشان برای اغلب گردشگران جذاب است. در اینجا گردشگران می‌توانند خیمه‌شب‌بازی و عروسک سازی را تجربه کنند و یا از عکاسی در فضای متفاوت آن لذت ببرند.
ضمن اینکه در کمتر از 5 دقیقه می‌توانند به بسیاری از جاهای دیدنی کاشان دسترسی داشته باشند. خانه تاریخی بروجردی ها، خانه تاریخی طباطبایی، عمارت عباسیان، یخچال های قلعه جلالی، حمام تاریخی سلطان امیر احمد، قلعه جلالی و حصار سلجوقی و مسجد جامع کاشان از جمله اماکن دیدنی نزدیک این اقامتگاه هستند.
آدرس: کاشان، خیابان فاضل نراقی، خیابان علوی، روبروی خانه طباطبایی، کوچه علامه، شماره 43
فعالیت های موزه عروسک در کاشان
بازدید از خانه موزه عروسک و اسباب بازی کاشان برای اغلب گردشگران بسیار جذاب است. راهنمایان موزه با اشتیاق، فلسفه و خاستگاه هریک از عروسک‌ها را برای بازدیدکنندگان شرح می‌دهند. این امر اهمیت فراوانی دارد زیرا برای اغلب عروسک های محلی ایران داستان و فلسفه جالبی وجود دارد. به جز آن، موزه عروسک کاشان همراه با موزه های جهان، فعالیت محوری را جایگزین شئ محوری نموده است.
لذا در این مجموعه برنامه‌هایی برای آشنایی بازدیدکنندگان و به خصوص کودکان با میراث فرهنگی ناملموس کشور تدوین شده است. در این برنامه‌ها از شیوه‌های جذابی چون قصه‌گویی، نمایش و بازی برای آموزش به کودکان استفاده می‌شود. یکی از نکات قوت این برنامه‌ها این است که بازدیدکنندگان تنها بیننده ماجرا نیستند و برنامه به صورت تعاملی با مخاطبین اجرا می‌شود. یکی از این برنامه‌ها “سورجومه” یا همان”سور جمعه” است.
سورجمعه
سور جمعه برنامه‌ای است که به مناسبت‌های مختلف ملی و آیینی در روزهای جمعه برگزار می‌شود. در این مراسم بازدیدکنندگان با یکی از داستان‌ها یا آداب و رسوم کهن ایرانی آشنا می‌شوند. چله کوچک، باران‌خواهی، قصه کدو قلقله زن و معماری ایرانی برخی از موضوعات سور جمعه در این موزه بودند. به عنوان مثال در سور جمعه باران خواهی، کودکان با عروسکی به نام “چولی قیزک” آشنا می‌شوند که عروسک باران خواهی در خراسان جنوبی است.
در گذشته ساخت این عروسک همراه با اجرای مراسمی با هدف باران خواهی همراه بوده است. در سور جومه باران خواهی نیز کودکان امروز با این عروسک و مراسم مخصوص آن آشنا شدند. عروسکهای مشابهی با فلسفه برکت در محصول، در دیگر نقاط ایران نیز وجود دارد. عروسک “عروس گندم” در نهاوند و عروسک “بوکه باران” در مناطق کردنشین از جمله این عروسک‌ها هستند.
در سور جمعه معماری نیز، کودکان در قالب یک برنامه دو روزه با معماری اصیل ایرانی آشنا شدند. آنها در روز اول به تماشای بناهای تاریخی کاشان رفتند. در روز دوم کودکان در یک فضای کارگاهی با خشت‌های دست‌ساز خود به ساخت و ساز پرداختند. در مجموع در این برنامه‌ها کودکان در قالب یک برنامه مفرح با بازی‌های جذاب با میراث فرهنگی ایران آشنا می‌شوند.
عروسک های محلی ایران
عروسک های محلی ایران یکی از بهترین نمادهای فرهنگ و آداب و رسوم هر منطقه است. از دیرباز زنان روستا عروسک‌هایی منحصر به فرد و زاده تصورات خود تولید می‌کردند. این عروسک‌ها عمدتاً از وسایل دورریز و حتی لباس‌های کهنه خانواده تولید می‌شدند. جالب اینجاست که اغلب عروسک‌ها با لباس‌های محلی هر منطقه آراسته می‌شدند. نکته مهم این است که این عروسک‌ها در عین سادگی جذابیت بالایی دارند. برخلاف عروسکهای کارخانه‌ای که با یک الگوی خاص و تکراری تولید می‌شوند عروسک های محلی منحصر به فرد هستند.
راز فروش عروسک های محلی ایران شاید همین ویژگی انحصاری آنها باشد. امروزه عروسک برخی از روستاهای ایران مانند روستای تاجمیر خراسان جنوبی شهرت بین‌المللی دارند. عروسک بِی دزفول، عروسک دوتوک تاجمیر، عروسک ننه مرضیه روستای عنبرته، عروسک قورجوق استان گلستان، عروسک آروس روستای قلعه قافه از جمله عروسک های محلی ایران هستند. در برخی مناطق ایران مانند آستارا نیز عروسک بافی در روستا رواج دارد. عروسکهای بافتنی نیز دنیای رنگارنگ و مشتریان فراوانی دارند.
دیگر موزه های عروسک در ایران
موزه عروسک تهران، موزه عروسکهای ملل
موزه عروسک تهران از سال 93 با گردآوری مجموعه‌ای از عروسکهای سراسر دنیا راه‌اندازی شد. در این موزه بازدیدکنندگان از تماشای صدها عروسک از سراسر دنیا شگفت‌زده می‌شوند. بخشی از این مجموعه به موزه عروسک و فرهنگ ایران اختصاص یافته است. در این بخش، عروسک های محلی ایران از سراسر کشور گردآوری شدند. با نمایش لباس‌های محلی، آداب و رسوم و داستان‌ها و افسانه‌های مختلف ایرانی، بازدیدکنندگان با فرهنگ بومی هر منطقه از ایران آشنا می‌شوند. در بخشی از این موزه نیز اسباب بازی های قدیمی به نمایش گذاشته شده است.
آدرس موزه عروسک تهران: تهران، ابتدای خیابان سعدی شمالی، کوچه فیات، پلاک 2
موزه عروسک اصفهان
سرا موزه رهگشای
موزه عروسک اصفهان در سال 1395 در شهر بادرود اصفهان راه‌اندازی شده است. این موزه به نام “خانه عاروسک بادرود” یا “سرا موزه رهگشا” نیز شناخته می‌شود. این مجموعه توسط دکتر محمد رهگشای و در خانه پدری ایشان راه‌اندازی شده است. البته موزه عروسک تنها بخشی از این سرا موزه است. بخش‌های مختلف این خانه تاریخی بازسازی شده و به یک خانه موزه تماشایی و مرکز فرهنگی تبدیل شده است. نکته جالب اینجاست که همسر فرانسوی دکتر رهگشای نقش مؤثری در راه‌اندازی این مجموعه داشته است.
آنها خانه پدری خود را کاملاً بازسازی کرده و با هدف حفظ هویت اصیل این منطقه به احیای مؤلفه‌هایی چون عروسک های محلی پرداختند. آنها از مادربزرگ‌های این منطقه دعوت کردند تا به سنت قدیم خود به ساخت عروسک بپردازند. در حین ساخت عروسک، داستان و افسانه مربوط به آن عروسک نیز ثبت شده است. حالا هریک از این عروسک‌ها در ماکت‌هایی متناسب با شخصیت خود جانمایی شده‌اند.
عروسکهای این مجموعه در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور به ثبت رسیده است. علاوه بر آن، این عروسک‌ها به عنوان سفیران صلح به بسیاری از مراکز معتبر جهانی مانند موزه لوور، موزه ژاک شیراک، موزه ملی هند، موزه تولوسا اسپانیا، موزه تئاتر مسکو و . . . اهدا شده‌اند.
آدرس موزه عروسک بادرود: اصفهان، بادرود، میدان امام حسین، جنب مدرسه دخترانه سعدی
موزه عروسکهای محلی بادرود(نوعروسان)
در حال حاضر دو موزه عروسک در اصفهان و در شهر بادرود در حال فعالیت است. ظاهراً موزه عروسکهای محلی بادرود تنها به نمایش عروسکهای محلی اختصاص دارد. این موزه که در سال 98 آغاز به کار نموده مورد تقدیر سازمان ایکوم(شورای بین‌المللی موزه‌ها) نیز قرار گرفته است.
آدرس موزه عروسکهای محلی بادرود: اصفهان، بادرود، خیابان امام
از دیگر خانه موزه های عروسک در ایران می‌توان به موزه عروسک بیرجند در خانه فروتنی نام برد.
جاهای دیدنی کاشان
از دیدنی های کاشان می‌توان به خانه های تاریخی کاشان مثل خانه بروجردی ها، خانه طباطبایی، خانه عامری ها، باغ فین و تپه سیلک نام برد.
آب و هوای کاشان
برای بازدید از جاهای دیدنی کاشان اطلاع از وضع آب و هوای شهر لازم است. به همین خاطر در بخش زیر پیشبینی وضع آب و هوای کاشان در پنج روز آینده مشاهده می‌نمایید.
لوکیشن موزه عروسک کاشان
در بخش بالا آدرس موزه عروسک کاشان آورده شد. باز برای سهولت بیشتر در مسیریابی در این بخش لوکیشن دقیق این موزه آورده شده است.
امتیاز شما به این صفحه:
خانه موزه عروسک و اسباب بازی کاشان
خانه موزه عروسک و اسباب بازی کاشان در یکی از خانه های تاریخی کاشان از جاهای دیدنی کاشان است. در ادامه به معرفی و آدرس خانه موزه عروسک کاشان می‌پردازیم.