قلعه شهرسب ابرکوه، ارگی با عظمت از جاهای دیدنی ابرکوه استان یزد است. این قلعه جزو معدود قلعه‌­های شهرستان ابرکوه و یزد است که می‌­توان گفت تقریبا سالم باقی مانده است. در این مطلب به معرفی این قلعه از قلعه های ایران، بررسی تاریخچه، معماری و پلان، مسیر دسترسی، ساعات بازدید قلعه روستای شهرسب ابرکوه می‌پردازیم.

قلعه روستای شهرسب ابرکوه

جالب است بدانید که ابرکوه، بیشتر از پنجاه قلعه در دل خود جای داده است. بیشتر از پانزده قلعه نیز ثبت آثار ملی شده­اند. هر کدام از این قلعه‌­ها از لحاظ معماری بسیار جالب توجه هستند. اما شهرسب مهم‌ترین قلعه این شهرستان به حساب می‌­آید. این قلعه بعد از ارگ تاریخی بم، به عنوان دومین قلعه مسکونی ایران شناخته شده است. این قلعه تاریخی در سال 1384 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

تاریخچه قلعه شهرسب ابرکوه

نام باستانی روستای شهرسب، به نام یکی از ماه­های سال، شهر آذر نامگذاری شده بود. شهر آذر یکی از دوازده قریه بزرگ ابرکوه باستان محسوب می‌­شده است. تمامی قریه­‌های ابرکوه بر اساس ماه­‌های شمسی، نامگذاری شده بودند. اما شهرسب از نام یکی از بزرگان طایفه هزار اسبان ایرانی گرفته شده است. نام او در شاهنامه و روی گنبد عالی ابرکوه هم به کار برده شده است. اما باور مردم محلی­ این منطقه طور دیگری است. آنها معتقدند که در گذشته این قلعه محل نگهداری و پرورش اسب‌­های خان­ه‌ای بزرگ روستا بوده است. به همین دلیل به شهرسب، شهرت یافته است.

ظاهرا بنای اولیه قلعه به دوران صفویان بازمی­‌گردد. این قلعه در دوران قاجار نیز گسترش یافته است. اما بعضی از مورخان و باستان شناسان معتقدند قدمت این قلعه به پیش از دوران صفویان می‌­رسد. آنها بر این باورند که قلعه شهرسب پیش از اینکه شهر ابرکوه به وجود آید، وجود داشته است و محل سکونت اهالی بوده است. دلیل این ادعا نیز این است که، باستان­شناسان زمان حفاری این قلعه قبرهایی در این مکان پیدا کردند که هیچکدام رو به قبله قرار نگرفته بودند. در واقع این موضوع نشان­ دهنده این است که قبرها متعلق به دوران پیش از اسلام می‌باشند.

معماری قلعه شهرسب ابرکوه

مساحت این ارگ حدود 17000 متر مربع می‌­باشد. سر در رفیع خشتی ارگ در ورود به قلعه نظر بیننده را به خود جلب می­‌کند. این سر در تنها ورودی قلعه محسوب می­‌شده است. با ورود به قلعه، با ساختار شهری کاملا خشتی رو به رو خواهید شد. دالان­های تو در تو، تشکیل دهنده کوچه­‌های این قلعه می‌­باشند.

کل این مجموعه دارای دو قلعه می­‌باشد. یک قلعه داخلی و یک قلعه بیرونی. در مرکز قلعه، ارگی بزرگ قرار دارد که احتمالا قدمت آن به دوران صفوی باز می­‌گردد. این ارگ همان هسته اصلی قلعه بوده است. در چهار طرف ارگ اصلی، هشت برج ساخته شده است. با زیاد شدن جمعیت قلعه در دوران قاجار، قلعه بیرونی با فاصله 25 متر از حصار اصلی قلعه داخلی بنا می­‌گردد.

این قلعه دارای خانه­‌های مسکونی، حمام، انبار غلات،اصطبل و هشتی می­‌باشد. تمام این موارد نشان­ دهنده شیوه زندگی اجتماعی مردم ساکن در این قلعه در آن زمان می­‌باشد. همچنین اینها ثابت می­‌کنند که این ارگ، یک قلعه نظامی و دفاعی نبوده است. اما با این وجود سیستم امنیتی این قلعه بسیار قابل توجه است. وجود 16 برج نگهبانی که قلعه‌­های درونی و بیرونی را محاصره کرده است نشان از امنیت بالای این ارگ دارد.

تا چند دهه پیش هنوز زندگی در این قلعه جریان داشت. اما با از بین رفتن بافت اصلی قلعه و خانه­‌های آن، مردم از قلعه رخت بر بستند و در روستای شهرسب و روستاهای اطراف پراکنده شدند. گفته می‌­شود، در این قلعه حدود 800 نفر زندگی می­‌کرده‌­اند.

پلان قلعه شهرسب ابرکوه

پلان تمامی کوچه­‌ها و خانه­‌های این قلعه به صورت شطرنجی طراحی گشته است. در دو طرف کوچه‌­ها، خانه‌­های مسکونی استقرار یافته‌­اند. بیشتر خانه­‌های این قلعه یک، یا نهایتا دو طبقه دارند. خانه­‌ها بر اساس اقلیم این منطقه به صورت خشتی ساخته شده‌­اند. سقف خانه‌­ها نیز به صورت گنبدی است و تمامی پشت‌بام‌های منازل به یکدیگر چسبیده­‌اند. آب و هوای گرم و خشک این منطقه باعث شده است تا خانه­‌ها خشتی ساخته شوند. چرا که خشت مانع از عبور گرما و در عین حال عبور سرما می‌­باشد. در واقع خشت به عنوان نوعی عایق حرارتی و برودتی در خانه­‌ها محسوب می‌­شده است. همچنین سقف خانه را به صورت گنبدی می‌­ساختند. به این طریق در گرمترین فصول سال بدون استفاده از هیچگونه وسایل سرمایشی، در خانه هوای مطلوب‌­تری داشتند. مصالحی که در ساخت این منازل به کار رفته است، از جنس سنگ، گل، آجر پخته، خشت خام و چوب می‌­باشد.

در خانه‌­های بزرگتر آثار تزئینات گچبری، مقرنس­‌کاری و نقوش اسلیمی گل و بوته دیده می­‌شود. تمامی این آثار در این خانه نشان­ دهنده اعیانی بودن این خانه­‌ها می‌باشد. وجود این خانه­‌ها در کنار کاشانه‌­های ساده خشتی ثابت می­‌کند که اشراف و رعایای این ارگ همگی در کنار هم زندگی می­‌کرده‌­اند. تنها نشانه­‌های اختلاف طبقاتی مردم این قلعه همین تزئینات خانه‌­ها بوده است.

روستای شهراسب ابرکوه

شغل اصلی مردم این روستا کشاورزی و دامداری می­‌باشد. البته عدم مدیریت درست در این روستا باعث شده که کشاورزی رونق خوبی در این منطقه نداشته باشد. به همین خاطر مردم روستا کم کم به سوی کار در کارخانجات کشیده می­‌شوند. زنان روستای شهرسب علاوه بر کمک به مردان در انجام کارهای کشاورزی و دامداری، به قالی­بافی مشغول هستند. کشت گندم در این منطقه، فرصت پخت نان­‌های خوش عطر و خوشمزه را به زنان روستا داده است. عده ای از مردم روستا، به خصوص جوانان نیز از روستای شهرسب مهاجرت کرده‌­اند. عدم رونق اقتصادی در این منطقه باعث شده جمعیت روستا، روز به روز کمتر شود. اگر این وضعیت همینطور ادامه پیدا کند تا چند سال آتی، روستا خالی از سکنه خواهد شد.

ساعت بازدید قلعه شهرسب ابرکوه

به دلیل اینکه در این قلعه هیچ­گونه مرمتی صورت نگرفته و متاسفانه به حال خود رها شده است، بازدید از این مکان تاریخی در هر روز و در هر ساعتی امکان­پذیر می‌باشد.

قیمت بلیط قلعه شهرسب

بازدید از این جاذبه تاریخی و باستانی رایگان می­‌باشد.

دیگر دیدنی های ابرکوه

ابرکوه با بيش از چهارصد اثر تاريخي و باستاني در زمره‌ي چهارده شهر تاريخي و گردشگري ايران قرار دارد. از جاهای دیدنی ابرکوه می‌توان به خانه تاریخی آقازاده ابرکوه، گنبد عالی، سرو کهن‌سال ابرکوه، خانه صولت، قلعه فیروزآباد، مسجد جامع ابرکوه، یخچال خشتی ورودی ابرکوه، کویر ابرکوه، خندق‌های سنگی قلعه‌ سرورخان، خانه امید سالار، مناره های نظامیه ابرکوه یا سردر نظامیه، مسجد جامع هک، قلعه مسکونی تیزک، قلعه بداف، قلعه رباط، عمارت عزت آباد، مدرسه نظامیه و مقبره‌ی مولا علی کرم اشاره كرد.

آدرس قلعه شهرسب ابرکوه

شما باید برای بازدید از این ارگ تاریخی به شهر زیبای یزد سفر کنید. سپس به ابرکوه بروید. قلعه شهرسب در روستایی به همین نام واقع شده است. برای راحتی بیشتر در قسمت زیر لوکیشن دقیق قلعه روستای شهرسب آورده شده است.

آب و هوای شهر ابرکوه

برای داشتن اوقاتی خوش در سفر در ایران، دانستن شرایط جوی و آب و هوایی یکی از نکات مهم است. در این بخش آب و هوای شهر ابرکوه آمده است. با مراجعه به این بخش به راحتی می‌توانید از شرایط جوی این شهر در هر روز آگاه شوید.

ابركوه آب و هوای

لوکیشن دقیق قلعه شهرسب ابرکوه

در بخش‌های بالا به آدرس و مسیرهای دسترسی به این قلعه تاریخی و اسرارآمیز اشاره شده است. در این قسمت لوکیشن دقیق این قلعه آورده شده است. با مراجعه به این بخش و با کمک نرم افزار گوگل مپ گوشی همراه هوشمندتان تا رسیدن به این قلعه تاریخی را مسیریابی کنید.

اگر روش استفاده از نرم افزار گوگل مپ را نمی‌دانید، بر روی این لینک کلیک کرده تا شما را در روش استفاده از این نرم افزار یاری رساند.

عکس‌های این مطلب را جناب آقای صادق میری بزرگوار ثبت نموده‌اند.